پایگاه مركز اسناد انقلاب اسلامی- سید روح‌الله امین‌آبادی؛ اواخر سال 1341 و سه ماه اول سال 1342، ایام آخرین مبارزه عشایر كهگیلویه و بویراحمد با رژیم پهلوی بود كه با سركوب خشن و خونین عشایر به پایان آمد. مهمترین و كوبنده ترین و در عین حال خونین ترین بخش آن مبارزه را طایفه ” جلیل" از ایل بویراحمد صورت داده بود. این طایفه از نظر جایگاه اجتماعی و موقعیت طبقاتی، به عنوان ” رعیت" شناخته می شدند و بنابر قاعده می بایست به وعده های رژیم مبنی بر دستیابی به زمین دل می بستند، اما مشاهده می شود كه رئیس آن طایفه، ملا غلامحسین سیاهپور، هنگامی كه پی برد علمای دین با برنامه های رژیم مخالفاند، آشكارا اعلام داشت كه از همراهی با خوانین در مبارزه با رژیم می پرهیزد، اما به دستور علما مبارزه را برخود واجب می داند. بدین گونه بود كه او به طور مستقل به مبارزه برخاست و حماسه گجستان را آفرید اما در نهایت با شدیدترین حملات رژیم پهلوی مواجه شده و در نهایت اعدام شد.
20 خرداد 1342: ضرغام پور اعدام شد
امروز روزنامه ها از اعدام عبدالله ضرغام پور یكی از عوامل اتفاقات اخیر خبر دادند.روزنامه اطلاعات نوشت «جانی معروف فارس در زمان اعلیحضرت فقید 12 سال در تهران تحت نظر بود ولی در سال 1320 از تهران فرار كرد و دست به شرارت و یاغیگری زد، در سال 1322 با همكاری قشقائی ها در غائله سمیرم شركت كرد و سرهنگ شقاقی را سر برید»
بر اساس گزارش این روزنامه « ضرغام پور برادرش را كشت و در حوزه بهبهان چندین پادگان نظامی را خلع سلاح كرد »
اطلاعات نوشت « ضرغام پور یكی از موثرترین عوامل وقایع اخیر فارس بود»
روزنامه اطلاعات امروز گزارش داد : ساعت سه و نیم بامداد پریروز عبدالله ضرغام پور سردسته اشرار كهكیلویه و بویر احمدی به وسیله یكی از مامورین ویژه چریك لشكر 9 مستقل خوزستان به نام علی فرزند غلام شهرت قائد كتری به قتل رسید و به دستور تیمسار سپهبد آریانا فرمانده نیروی جنوب جنازه وی برای عبرت دیگران در چهار راه پهلوی بهبهان به مدت 24 ساعت به دار آویخته شد.
این گزارش می افزاید « گفتنی است عبدالله ضرغام پور پس از جریان سمیرم یك بار مورد عفو ملوكانه قرار گرفت و یك بار هم كه به 15 سال زندان محكوم بود پس از 4 سال مورد عفو قرار گرفت و آزاد شد.»[رجوع كنید به روزنامه اطلاعات ، 20 خرداد 1342 ، صفحه 1 و 14] [1]
پی نوشت:
[1]. پس از آن كه اصلاحات مد نظر حكومت در سال 41 آغاز شد شاه برای اجرای اصلاحات ارضی، فئودال های مناطق مختلف كشور را به تهران احضار میكرد تا آنان را مطمئن سازد كه زیان های آنها به گونه ای جبران خواهد شد و با تطمیع یا تهدید از واكنش آنان جلوگیری خواهد كرد. یكی از مناطقی كه سابقه مبارزات خونینی با سلسله پهلوی داشت، منطقه كهگیلویه و بویراحمد بود.
در زمستان سال 1341 شاه تعدادی از خوانین آن منطقه را به تهران احضار كرد تا از واكنش آنها در برابر انقلاب سفید جلوگیری كند. بدین منظور عبدالله خان ضرغام پور و ناصرخان طاهری ، رهبران ایل بویراحمد علیا و سفلی به تهران فراخوانده شدند. اما آنان در تهران دریافتند كه جریان های ملی و مذهبی مهمی با برنامه های رژیم مخالفند و با این آگاهی، دلگرم و امیدوار شدند كه به منطقه برگردند و مبارزه را آغاز كنند.
آنان به منطقه بازگشتند اما سیر تحولات اجتماعی، وضعیت جامعه را متفاوت از دهه های پیش ساخته بود، از جمله اینكه مشروعیت سیاسی خوانین در میان ایلات كاهش یافته بود و زمینه مبارزات عشایری سنتی چندان فراهم نبود. به هر حال خوانین با تأكید بر اینكه این مبارزه جنبه ملی داشته و از پشتیبانی علما برخوردار است، توانستند زمینه نسبتاَ مناسبی برای مبارزه فراهم كنند.
بدین ترتیب، اواخر سال 1341 و سه ماه اول سال 1342، ایام آخرین مبارزه عشایر كهگیلویه و بویراحمد با رژیم پهلوی بود كه با سركوب خشن و خونین عشایر به پایان آمد. شرح آن مبارزات بیرون از حوصله این نوشته است اما نكته قابل تأمل در رخدادهای آن منطقه درآن ایام این است كه مهمترین و كوبنده ترین و در عین حال خونین ترین بخش آن مبارزه را طایفه ” جلیل" از ایل بویراحمد صورت داده بود.
این طایفه از نظر جایگاه اجتماعی و موقعیت طبقاتی، به عنوان ” رعیت" شناخته می شدند و بنابر قاعده می بایست به وعده های رژیم مبنی بر دستیابی به زمین دل می بستند، اما مشاهده می شود كه رئیس آن طایفه، ملا غلامحسین سیاهپور، هنگامی كه پی برد علمای دین با برنامه های رژیم مخالفاند، آشكارا اعلام داشت كه از همراهی با خوانین در مبارزه با رژیم می پرهیزد، اما به دستور علما مبارزه را برخود واجب می داند.
بدین گونه بود كه او به طور مستقل به مبارزه برخاست و حماسه گجستان را آفرید. نبرد گجستان در روز آخر فروردین و اول اردیبهشت 1342 میان مبارزان عشایر و نظامیان رژیم به وقوع پیوست. در این نبرد قوای دولتی با برجای گذاشتن ده ها كشته و زخمی متحمل شكست سنگینی گردیدند.
سپهبد بهرام آریانا فرمانده عملیات جنوب اعتراف كرد كه واقعه گجستان « نه تنها تطبیق عملیات را مختل و غیرممكن كرد بلكه باعث بحران بزرگی در عملیات نیرو گردید.» قوای دولتی پس از شكست در این نبرد چون نتوانستند مبارزان عشایر را دستگیر كنند، با بیرحمی و شقاوت، خانواده های آنان را به مدت چند ماه مورد شدیدترین حملات و شكنجه ها و خشونت ها قرار دادند. فرماندهان نظامی ناصادقانه و با ادای سوگند و تأمین كتبی، سیاهپور را حاضر به معرفی كردند و سرانجام در 20 دی 1343 او را همراه با چند نفر دیگر از همرزمانش اعدام كردند. رجوع كنید به جنگ گُجستان ، تقوی ، مصطفی ، خبرگزاری فارس ، 18 آذر 13855.
