فساد رشوهخواری و رانتخواری در دربار محمدرضا پهلوی هم ابعاد بسیار وسیعی داشت. خواهران، برادران و سایر افراد خانواده شاه، واسطه عقد قراردادهای كلان شركتهای خارجی بودند و علاوه بر دریافت سهام این شركتها، رشوههای فراوانی نیز دریافت میكردند. البته اسناد شهادت میدهند که محمدرضا پهلوی از مراودههای مالی نزدیکانش اطلاع داشت.
با اینکه بسیاری از فسادهای دربار پهلوی بر همگان عیان شده، اما بخشی از این فسادها هنوز پنهان مانده است و فقط نزدیکان دربار از آن فسادها آگاه هستند. احمدعلی مسعودانصاری یکی از این نزدیکان است. او به واسطه این که پسرخاله فرح بود همواره در دربار رفتوآمد داشت. او همچنین مشاور مالی رضا پهلوی، پسر محمدرضا بود.
انصاری کسی است که اطلاعات زیادی از فسادها و رانتخواریهای پشتپرده دربار پهلوی دارد. او حرفهای ناگفتهای دارد که شنیدنی است. از اینرو تصمیم گرفتیم با وی گفتگویی داشته باشیم و او هم پذیرفت.
احمدعلی مسعودانصادری درباره عزل و نصبهای دربار پهلوی، سوءاستفادههای مالی خاندان پهلوی و عدم قاطعیت محمدرضا و فسادهای مالی فرح که با اطلاع محمدرضا صورت میگرفت صحبت میکند.
آنچه در ادامه میخوانید مشروح گفتگوی احمدعلی مسعودانصاری با "پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی" است.
براساس اسناد، خاطرات و روایتهایی که از افراد نزدیک به دربار وجود دارد، اغلب عزل و نصبها در دوران محمدرضا پهلوی با دریافت رشوه و پول صورت میگرفته است. آیا شما نمونهای از این قبیل موارد را سراغ دارید؟
احمدعلی مسعودانصاری: بهنام خدایی که یکیاست و به غیر از او خدایی نیست، همه چیز در احاطه قدرت اوست، از او آمدهایم و به او باز میگردیم. با توجه به آیه 8 سوره مائده کهخداوند میفرماید: «ای اهل ایمان در راه خدا پایدار و استوار بوده و شما گواه عدالت و راستی و درستی باشید و البته شما را نباید عداوت گروهی برآن بدارد که ازطریق عدل بیرون روید، عدالت کنید که عدل به تقوی نزدیکتر از هر عملاستو از خدا بترسید که خدا البته به هرچه میکنید آگاه است.» و با دعا بهدرگاه خداوند که در سوره اسرا، آيه 80 میفرماید : «و بگو بارالها مرا به قدم صدق داخل و با قدم صدق خارج کن و از جانب خود، حجت و بصيرت روشنی که دائما یار و مددکار باشد، عطا فرما.» مصاحبه خود را با شما آغاز میکنم.
درباره سوال شما در رابطه با عزل و نصبها، در بسیاری از موارد کارها براساس ارتباطات و یا سفارش به افراد محول میشد و البته آن افراد نیز در مقابل موظف به جبران لطف صورت گرفته به آنها بودند. حال به چند نمونه از آنچه به یاد دارم که میتواند بهگونهای به سئوال شما مربوط شود، میپردازم.
موردی که فکر میکنم به سئوال شما مربوط شود، در مورد آقای هرمز قریب است که مدتی رئیس تشریفات کل شاهنشاهی بود. او را از نزدیک میشناختم. آنچه شنیدم این بود که وی آجدانی شاه بود و لقب و نشان به علاقمندان اینگونه مسائل میفروخت.
مورد بعدی که بهخاطرم میرسد در مورد آقای امیر هوشنگ دولو است. او از دوستان نزدیک شاه بود و انحصار صادرات خاویار را در اختیار داشت. وارد مسئله اعتیاد و علاقه او به تریاک چون موضوع شما نیست نمیشوم. بهخاطر نزدیکی او به شاه، علاقمندان گرفتن پست و مقام کلیدی در کشور به خانهاش رفت و آمد میکردند و از نزدیکی وی به شاه برای رسیدن به پستهای مورد نظر خود استفاده میکردند. آقای دولو یا مستقیما از طریق خود شاه یا از طریق نزدیکی به دوستان شاه و یا از طریق افرادی که خود در گرفتن مقام آنها دست داشت خواسته متقاضیان خود را برآورده میکرد.
مورد بعدی آقای پرویز راجی است. او با آقای هویدا و خانم اشرف پهلوی نزدیک بود و روابط عاشقانهای با این خانم داشت و آنطور که شنیدم به فشار و توصیه خانم اشرف پهلوی سفیر ایران در انگلیس شد.
مورد آخری که دوست دارم در جواب سئوال شما به آن اشاره کنم مربوط به یکی از منصوبان فرح خانم پهلوی از سمت پدری به نام ناصر صدری است. او مدتی استاندار مازندران و بعداز آن استاندار شیراز شد. در شیراز بهخاطر مسائل مالی او را برکنار کردند. جالب اینجاست که مدتی بعد این فرد که بهواسطه فساد مالی از کار بر کنار شده بود به سمت بازرس مالی شرکت نفت منصوب شد.
در پایان یک مهمانی که پدر بزرگ من مرحوم جواد دریابیگی و خانم فریده دیبا مادر فرح حضور داشتند پدربزرگ من با عصبانیت شدید به خانم دیبا در این مورد به صورت علنی اعتراض کرد و به او گفت تنها همین دزدها میبایست در اطراف شما باشند. آن صحنه هیچگاه از یاد من نمیرود. به احتمال قوی بازگشت آقای صدری بهواسطه نسبت فامیلی وی با فرح پهلوی بوده است.
درباره فسادهای مالی فرح پهلوی چه اطلاعاتی دارید؟ آیا در کارنامه او هم سوءاستفادههای مالی وجود داشت؟ آیا محمدرضا پهلوی این سوءاستفادهها اطلاع داشت یا خیر؟
احمدعلی مسعودانصاری: تا آنجا که من میدانم خانم فرح پهلوی از بودجه دربار و شرکت نفت هزینه کارهای خود و دفتر خود را تامین میکرد. حال آیا پولهایی که در اختیار فرح و دفتر او قرار میگرفت با توجه به اینکه این پول بیتالمال بودبه حق بود یا خیر؟ همچنین فکر نمیکنم این پولها بدون نظر شاه در اختیار فرح و دفتر او قرار میگرفته است.
بعد از خروج شاه از ایران، جواهرات ملکه مادر توسط آقای مشیری، رئیس دفتر او از ایران خارج و به ملکه مادر تحویل داده شد. ملکه مادر آن را به شمس داد و شمس هم آن را به شاه فروخت و فرح فروش آن جواهرات را به دوست خود خانم امیر ارجمند و دوست هندی او سپرد که بعد میان آنها اختلاف پیش آمد.
به نظر شما جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی چگونه به اقتصاد ایران ضربه زد؟ آیا شما آماری از خرجکردهای رژیم پهلوی در این جشنها دارید؟
احمدعلی مسعودانصاری: تا آنجا که من شنیده بودم هزینه جشنهای 2500 ساله 100 میلیون دلار بود و یک کار تبلیغاتی بود. آیا این تبلیغ ارزش 100 ملیون دلار را داشت من نمیتوانم اظهار نظر بکنم. آنچه من میدانم این است که خارجیها هیچگاه دلشان به حال ما نمیسوزد. اگر کاری به نفعشان باشد میکنند و اگر به نفعشان نباشد نمیکنند.
در هنگام عزیمت شاه از ایران، خاندان سلطنتی چه مقدار از داراییها را با خود به خارج از کشور بردند؟ آیا شما اطلاعی در این خصوص دارید؟
احمدعلی مسعودانصاری: قبل از هر چیز باید ذکر کنم که شاه عقیده داشت که گرفتن کمیسیون برای او قانوني بوده و مجاز است. بارها من و آقای اردشیر زاهدی در تبعید با شاه بحث کرده بودیم که این نوع برداشت ایشان درست نیست ولی ایشان قبول نمیکرد.
دو ماه قبل از فوت شاه در قاهره با او و خانم دکتر لوسا پیرنیا بر سر ميز ناهار نشسته بودیم. شاه گفت احمد! خدا را شکر که کسی به من فحش نمیدهد. در جوابش گفتم اختیار دارید پس دارند به من فحش میدهند؟ او از من خواست که به او بگویم دربارهاش چه گفته میشود. آنچه از آن گفتگو که به سئوال شما مربوط میشود را در اینجا مطرح میکنم. به شاه گفتم که میگویند شما دزد بودید. او جواب داد که گرفتن کمیسیون برای او طبق قوانین سوئیس مجاز است! چون من قبلا با ایشان در این مورد بحث کرده بودم دیگر در آن روز با او وارد بحث نشدم.
قسمتی از ثروت شاه از طریق گرفتن این کمیسیونها بود.
ثروت شاه را به چهار قسمت میتوان تقسیم کرد:
1- ثروتی که برای خاندان دیده شده و آقای رضا پهلوی نیز آن را اعلام کرده است. میزان این ثروت در حدود 62 میلیون دلار بود.
2-جواهراتی که در زمان انقلاب از کشور خارج کردند.
3- املاکی که در خارج از ایران داشتند. که این املاک قبل از انقلاب خریده شده بود. مانند ویلای سورتا در سوئیس، زمینهای اسپانیا و املاک مختلفي در انگلیس و فرانسه.
4- ثروت اصلی شاه اما یا به فردی از خانواده پهلوی که به پادشاهی ایران برسد تعلق میگیرد و یا اگر خاندان پهلوی همگی از سلطنت ایران صرف نظر کنند بصورتی که شاه دستور داده میان کل خانواده پهلوی تقسیم ميشود و چون هنوز دو شرط ذکر شده محقق نشده است تکلیف این پول نيز مشخص نیست. من نمیتوانم دقیقا در مورد میزان ثروت شاه در خارج از ایران اظهار نظر کنم.
از شما تشکر میکنم. اگر صحبت دیگری دارید بفرمایید.
احمدعلی مسعودانصاری: نخیر صحبت دیگری ندارم. من هم از شما ممنون هستم و خداوند را شکر میکنم.