پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی_ تسنیم: شهیددکتر حسن آیت از متفکرین اسلامی معاصر در تاریخ 14 مرداد 1360توسط منافقین ترور و به شهادت رسید . وی از اولین کسانی بود که در سال 1342 به صف یاران امام خمینی(ره) در مبارزه با حکومت پهلوی پیوست . دکتر حسن غفوری‌فرد در کتاب خاطرات خود که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده، خاطراتی را از چگونگی پیوستن شهید به حزب جمهوری و تلاشهای ایشان در تصویب اصل ولایت فقیه نقل میکند:
«همان طور که قبلا گفته شد موسسان اولیه حزب ، شهید بهشتی وشهید باهنر ، آقایان موسوی اردبیلی و هاشمی رفسنجانی، تصمیم داشتند از تمام کسانیکه در ابعاد مختلف ، مملکتی فعال بودند،از دانشگاهیان ، کارگران ، کارمندان ، زنان ،روحانیت ، بازاریان گرفته تا افراد انقلابی و افرادی که در نهضت مسلحانه بودند ، برای عضویت در حزب، دعوت کنند . مرحوم آیت هم بعنوان متفکر اسلامی دعوت شده بودند.ازهمان جلسه اول که خدمت ایشان بودیم کاملا مشخص بود که تسلط زیادی بر مسائل تاریخی صد سال اخیر و حداقل بر مسائل انقلاب داشتند . شناخت بسیار زیادی نسبت به شخصیت های دو سه دههی اخیر داشتند و شاید دراین زمینه ایشان وآقای جلال الدین فارسی کم نظیر بودند .
در حقیقت میتوان گفت: این دو نفر مغز سیاسی پنجاه شصت سال گذشته بودند . البته بین این دو نفر اختلافاتی وجود داشت . مرحوم آیت گرایش زیادی به مرحوم آیت الله کاشانی داشت و کسانیکه با وی بودند مانند مظفر بقایی داشتند . در آن هنگام ، دکتر محود کاشانی پسر آیت الله کاشانی هم عضو شورای مرکزی حزب بودند . خوب طبیعتا ایشان هم گرایش شدیدی به پدرشان داشتند و طرز فکر ونوع دید ایشان در همان خط بود و گرایش شدیدی به مظفر بقایی داشتند.
حتی در اوایل سال 1358 ، وقتی بحث ریاست جمهوری مطرح شد ، دکتر محود کاشانی ، مظفر بقایی را بعنوان اولین رییس جمهور مطرح و تاکید کرد که مرحوم آیت الله کاشانی روی ایشان نظر زیادی داشتند به خاطر دارم که مقام معظم رهبری فرمودند: بله خوب ایشان را انتخاب کنیم و به این صورت آخرین ضربه را به حزب جمهوری اسلامی بزنیم ! یعنی دید مرحوم آیت مقدار زیادی دراین جهت بود و طبیعتا آنها به شدت مخالف مصدق و جبهه ملی بودند و نسبت به خطر ملی گرایی بسیار حساس بودند ، به علاوه گرایش شدیدی به روحانیت اصیل داشتند.
مطرح شدن اصل ولایت فقیه از سوی شهید آیت در مجلس خبرگان قانون اساسی
پیش نویس اولیه قانون اساسی که یک متن دویست مادهای بود در مرحله اول مسئله ولایت فقیه مطرح نشده بود ، اما وقتی که در مجلس خبرگان مطرح شد ، مرحوم آیت از کسانی بودند که مسئله ولایت فقیه را مطرح کرد . البته این اصل قبلا مطرح شده بود وامام هم راجع به آن کتاب نوشته و سخنرانی کرده بودند. بعد هم شهید بهشتی و دیگران هم روی این اصل کار زیادی کردند و آن را منقح نمودند. این اصل جزء اصول و ارکان قانون اساسی شد . به نظر من این اصل یکی از افتخارات و نقاط درخشان قانون اساسی میباشد و خوشبختانه سال 68 به طور کامل تر روشن تر بیان شد.»
