چگونگی نقش‌آفرینی بنی‌صدر در کودتای نقاب/ بنی‌صدر در جمع طراحان کودتا نماینده داشت

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ در بخش «شما بپرسید» که با هدف پاسخگویی به شبهات تاریخی راه‌اندازی شده، این سئوال از سوی یکی از مخاطبان مطرح شده است: لطف بفرمائید توضیح دهید که نقش بنی‌صدر در کودتای نوژه چگونه بود؟

دکتر جواد منصوری طی گفت‌وگویی با پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی در پاسخ به این پرسش گفت: قبل از پاسخ به این سوال باید درباره سوابق بنی‌صدر دیدگاه‌های او درباره اسلام، جمهوری اسلامی، ولایت فقیه و ... اطلاع داشته باشیم؛ چرا که بدون اطلاع دقیق از دیدگاه‌ها و مواضع افراد نمی‌توانیم درباره عملکردشان واقع‌بینانه قضاوت کنیم. طبیعتا در این فرصت کوتاه مجالی برای اینکه دیدگاه‌های بنی‌صدر را واکاوی کنیم نیست ولی کمابیش ثابت شده است که بنی‌صدر به طور جدی مخالف ولایت فقیه و نیز مخالف دخالت روحانیون در اداره امور کشور بود. و برعکس به شدت طرفدار جریان‌های ملی‌گرا، غربگرا و سکولار بود.

منصوری ادامه داد: چنین تفکری خود به خود به این سمت می‌رود که یک نظام اسلامی را استحاله کند و یا به سمت سقوط ببرد. بنی‌صدر وقتی قدرت را به دست گرفت متوجه شد که امکان استحاله نظام وجود ندارد. لذا به نظرش رسید ائتلافی با جریان ضدانقلاب و بقایای نظامیان دوره پهلوی ایجاد کند. لذا از همان روزهای اول که روی کار آمد، به دنبال آن بود که ضمن ارتباط با کل نظامیان دوره شاه، برای آن‌ها مقام و ترفیع و یا حتی عفو بگیرد.

اولین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با بیان اینکه بنی‌صدر بعد از جریان طبس به طور جدی در راستای جذب نظامیان وفادار به سلطنت پهلوی تلاش می‌کرد افزود: از لحاظ سیاسی گروه‌های ضد انقلاب  و از لحاظ نظامی نظامیان وابسته به رژیم پهلوی دو نیرویی بودند که بنی‌صدر از آنها برای مقابله با جمهوری اسلامی بهره می‌برد.

منصوری درباره نقش ابوالحسن بنی‌صدر در کودتای نقاب گفت: بنی‌صدر بعد از فرار از ایران وقتی درباره کودتای نقاب مورد سوال قرار می‌گیرد معمولا سکوت می‌کند و پاسخی نمی‌دهد. اما در اعترافات کودتاچیان آمده است که حتی بنی‌صدر در جمع طراحان کودتا نماینده داشت و اطلاعات را از این طریق دریافت می‌کرد. لذا او در این قضیه همکاری اطلاعاتی می‌کرد.

قرینه صحبت‌های جواد منصوری را می‌توان در اسناد نیز یافت. در یکی از اسناد محرمانه سپاه پاسداران، از مهندس اسفندیار درویش (مشاور صنعتی بنی‌صدر) و منوچهر مسعودی (مشاور حقوقی رئیس‌جمهور) نام برده شده که محور اصلی ارتباط بنی‌صدر با بختیار بودند و حلقه ارتباطی بنی‌صدر با کودتاچیان محسوب می‌شدند.

علاوه بر این، سازمان مجاهدین خلق نیز به­‌دلیل حضور کشمیری در اداره‌ دوم در سال 1359، بیشترین اطلاع را از موضوع کودتا و دستگیری افراد مرتبط با این موضوع -قبل از افشای عمومی کودتا‌- داشت. به ­همین خاطر، دور از ذهن نیست که آن‌ها ابوالحسن بنی‌صدر را که رئیس‌جمهور وقت و فرمانده‌ کل نیروهای مسلّح بوده مطلع نموده باشند. لکن، بنی‌صدر به رغم اطلاع، هیچ اقدام بازدارنده‌­ای در این خصوص انجام نداد.

این ابهام و شبهه زمانی شدّت می‌گیرد که متوجّه می­‌شویم - بنا به گفته‌ سرتیپ محققی و دیگر کودتاچیان نظامیان کودتاچی قصد بمباران محلّ استقرار بنی‌صدر را نداشته او را زنده می­‌خواستند این در‌حالی‌ است که دستور کشتن سرهنگ جواد فکوری فرماندهی وقت نیروی هوایی، از قبل صادر شده بود.

گرچه در خصوص بنی‌صدر مدرک یا سندی متقن که ارتباط وی را با کودتاچیان محرز نماید وجود ندارد اما می‌­توان تصّور نمود که به سازمان مجاهدین و ابوالحسن بنی‌صدر در قبال سکوت پیرامون این کودتا و عدم دخالت آن‌ها، وعده­‌ها و تضمین­‌های لازم در حدی داده شده بود که آن‌ها را به این اقناع می­‌رساند که ترجیحاً موضع سکوت اتّخاذ نمایند.