با رسمیت تشیع در ایران كه ریشه در گرایش ایرانیان به خاندان پیامبر (ص)
داشت ، مرجعیت شیعه در جایگاه نواب عام امام غائب (ع) انجام وظایف مذهبی و
اجتماعی را در جامعهی اسلامی ایران بر عهده گرفت . حد فاصل بین تودهی
مردم و مرجعیت شیعه خطبا و وعاظ مذهبی بودند كه رسانندهی پیام و نظر
مرجعیت بوده و هستند . در حقیقت خطبا و گویندگان مذهبی نمایندگان مرجعیت
شیعه به حساب میآمدند . نقشی كه وعاظ و گویندگان مذهبی در تاریخ معاصر
ایران و به ویژه انقلاب اسلامی ایفا كردهاند در همین بستر صورت گرفته است .
در مبارزات مراجع عظام تقلید شیعه در مقابل استبداد داخلی یا استعمار
خارجی ، وعاظ با سخنرانیهای مهیج خود مردم را از نظریات مراجع عظام تقلید
آگاه ساخته آنها را برای مبارزه هدایت كردهاند . در دورهی زعامت آیتالله
العظمی بروجردی مرحوم حجتالاسلام محمدتقی فلسفی در پیامرسانی مرجعیت
عظام شیعه به تودهی مردم نقش و جایگاه مهمی دارد كه این نقش در نهضت
اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) ادامه یافت . مرحوم حجتالاسلام فلسفی
ویژگیهایی دارد كه وی را از سایر خطبای هم عصرش امتیاز میدهد . لحن سخن و
استادی در فن بیان و آشنایی به رموز سخن گفتن ، مطالعات عمیق در مسائل
مورد نیاز جامعه از جمله ویژگیهای ایشان میباشد . علاوه بر موارد فوق ،
بایستی شجاعت در بیان حق و تبعیت از مرجعیت عظام شیعه را هم افزود ؛ گرچه
خاندان جلیل قدر و عالم وی را نیز نبایستی نادیده گرفت . همایشی كه برای
بررسی نقش وعظ و خطابه در تاریخ معاصر و انقلاب اسلامی در یكصدمین سالگرد
تولد حجتالاسلام فلسفی برپا گردید ، فرصت مناسبی بود تا ابعادی ناگفته از
شخصیت ، ویژگیها و مبارزات نابغهی سخن مورد توجه قرار گیرد و بر اساس
مقالات ارسالی به دبیرخانهی همایش و سفارش مقالاتی به محققان تاریخ انقلاب
اسلامی ، مجموعه مقالات در چهار بخش آمادهی انتشار شد . در بخش اول با
عنوان « منبر و خطابه ؛ ویژگی و كاركردها » ، « ویژگیهای ممنبر و خطبا از
نظر مقام معظم رهبری » ، « سیر تاریخی منبر » ، « الزامات وعظ و خطابه » ، «
نقش وعاظ در گسترش فرهنگ دینی » ، « جواز عمامه در دورهی رضا شاه » از
مطالب مورد بررسی شده در این بخش است . ویژگیها و خصوصیات و اندیشههای
مرحوم حجتالاسلام فلسفی از جمله شیوهی تبلیغ وی ، شخصیت ، اندیشهها ، «
حق فرزند در داشتن مادری شایسته » ، « دموكراسی از نظر حجتالاسلام فلسفی »
عناوین مقالات بخش دوم میباشد. بخش سوم : به مبارزات حجتالاسلام فلسفی
طی حیات وی از دههی بیست تا پیروزی انقلاب اختصاص یافته است . در این بخش
مقالاتی به شرح زیر درج شده است : « مبارزات وی علیه حزب توده » ، «
سخنرانیهای فلسفی در مسجد آذربایجانیها و سید عزیزالله » و « حجتالاسلام
فلسفی در زندان » ، « فلسفی سخنگوی دیانت » و « مبارزات فلسفی به روایت
اسناد » . خاطرات و نامههایی از مرحوم حجتالاسلام فلسفی در بخش چهارم
گردآوری شده است . هر چند خاطرات درج شده در این قسمت بخش اندكی از خاطرات
ارسال شده به دبیرخانهی همایش است ، با این حال زوایایی از حیات و مبارزات
وی را روشن میكند .