مرکز اسناد انقلاب اسلامی

انتخابات اولین دوره مجلس خبرگان رهبری روز جمعه ۱۹ آذر ۱۳۶۱ برگزار و طی آن ۶۹ نفر از خبرگان به مجلس راه یافتند. طبق قانون اساسی، وظیفه برگزاری انتخابات بر عهده وزارت کشور است. زمان برگزاری اولین انتخابات خبرگان، علی‌اکبر ناطق نوری وزیر کشور بود و در تاریخ 28 مهرماه 1361، در نامه‌ای خطاب به بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، مجوز برگزاری این انتخابات را درخواست می‌نماید.

اعضای جبهه ملی، از جمله مهم‌ترین مخالفان تسخیر بودند. علی‌اصغر حاج سیدجوادی، فعال سیاسی عضو جبهه ملی پس از تسخیر لانه جاسوسی و استعفای دولت موقت، به منتقد نظام اسلامی تبدیل شد و به خصوص مخالفت شدید خود را با این اقدام دانشجویان پیرو خط امام در نامه‌ای سرگشاده خطاب به ملت ایران ابراز کرده است و این حرکت دانشجویان مسلمان را حرکتی ضدانقلابی و در حمایت از امپریالیسم آمریکا عنوان کرد. تصویر متن نامه او برای نخستین‌بار منتشر می‌شود.

در ۲۰ اسفند ۱۳۵۶ گروه بزرگی از چریک‌های فلسطینی در عملیاتی در شمال تل‌آویو، ۴۶ سرباز اسرائیلی را کشتند و ۸۴ نفر را مجروح کردند. چریک‌ها تا قلب اسرائیل پیش رفتند و ۱۰۰ نفر گروگان گرفتند. اسرائیل سریع دست به انتقام زد؛ بزرگترین حمله دریایی، زمینی و هوایی اسرائیل به لبنان از سحرگاه ۲۴ اسفند آغاز شد و کلیه اردوگاه‌های فلسطینی در جنوب لبنان به تصرف اسرائیل درآمد و روز بعد اعلام شد اسرائیل سراسر جنوب لبنان را اشغال کرده است. در چنین احوالی، چند نفر از فعالان ملی و روشنفکران و روزنامه‌نگاران ایرانی در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل خواستار اخراج فوری و بدون شرط ارتش اسرائیل از لبنان و مجازات اسرائیل به علت تجاوز و کشتار مردم بی‌گناه شدند. 

ثریا اسفندیاری بختیاری که هفت سال (۱۳۳۶-۱۳۲۹) ملکه دربار ایران بود؛ سال‌ها بعد از جدایی در نامه‌ای به عبدالکریم ایادی پزشک مخصوص  دربار با «ارباب» خواندن شاه، از او می‌خواهد مانع از نوشتن درباره‌اش در کتاب زندگینامه محمدرضاشاه شود؛ نامه‌ای که از  هتل پالاس بادروت در سنت‌موریتس سوئیس فرستاده شده و ملکه سابق نوشته تا آن زمان چیزی درباره خودش نگفته  و ننوشته است؛ گرچه در سال ۱۳۷۱، ۹ سال قبل از فوت در ۶۹ سالگی، خاطراتش را در کتاب «کاخ تنهایی» منتشر کرد.

در حاشیه این گزارش از قول رئیس ساواک آمده است: اسرائیل باید توجه داشته باشد که تمام مردم جهان غیر از اعراب، اسرائیل را متجاوز شناخته و در حال حاضر زمین‌هائی از سه کشور عربی را متصرف است و تا روزی که این زمین‌ها به کشورهای اصلی خود پس داده نشوذ اشغالگر شناخته می‌شوید و این حرف را دوست شما از بررسی افکار کشورهای مختلف غیرعربی می‌زند نه دشمن شما.

گاو» مهرجویی یک اتفاق بود، مولود جریانی به نام موج نوی سینمای ایران که در دهه‌های چهل و پنجاه شمسی، ساختار سینمای ایران را دگرگون کرد. سینمای ایران تا آن زمان، به نوعی دچار «فیلم آبگوشتی» بود، روایتی نازل با ساختاری ضعیف. اما فیلمسازانی همچون داریوش مهرجویی، تحت تاثیر محافل روشنفکری، فرهنگی، ادبی و هنری جامعه ایران و جهان، فیلم‌هایی تولید کردند که بر خلاف سینمای غالب آن روز دارای ارزش‌های زیباشناختی فراوان بود. این فیلم‌ها در تقابل با فیلم‌فارسی تولید شدند. 

در سندی از ساواک آمده است: « محترماً به استحضار می‌رساند: در جریان برگزاری کنفرانس سه‌جانبه اخیر، سرویس اسرائیل پیشنهادی مبنی بر یک همکاری دوجانبه بین سرویس‌های ایران و اسرائیل علیه فلسطینی‌ها ارائه نمود که با کسب اجازه از تیمسار ریاست معظم ساواک در جلسه‌ای با شرکت نمایندگان سرویس اسرائیل و مدیرکل اداره هشتم و معاون اداره کل سوم و همراهان آن‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفت.»

پس از کودتای 28 مرداد 1332 روابط دوستانه‌ای میان رژیم پهلوی و رژیم صهیونیستی شکل گرفت. این روابط در دهه پنجاه در حالیکه ایران به عنوان ژاندارم منطقه، عهده‌دار امنیت خلیج فارس شده بود و کشورهای عربی جبهه‌ای متحد در مقابل اسرائیل تشکیل داده بودند، به صورت تنگاتنگی ادامه یافت. با این وجود، شاه همواره در ظاهر خود را حامی ملت مظلوم فلسطین نشان می‌داد و کشورهای اسلامی را به تفاهم و همدلی دعوت می‌کرد.او درست زمانی که در ظاهر برای احقاق حقوق فلسطینی‌ها سخنرانی می‌کرد، در پشت پرده روابط گسترده اقتصادی با اسرائیل داشت و هنگامی که کشورهای عربی به صورت متحد اسرائیل را تحریم کرده بودند، رژیم پهلوی نه تنها هرگز در تحریم نفتی اعراب شرکت نکرد، بلکه همواره بزرگترین فروشنده نفت به رژیم صهیونیستی بود.

روز سوم مهر ماه ۱۳۵۷ خبر انحلال تشکیلات حزب رستاخیز اعلام شد. اعلام انحلال حزب رستاخیز اعلام شکست سیاست تک‌حزبی محمدرضاشاه پهلوی بود؛ حزبی که ۱۱ اسفند ۱۳۵۳ تشکیل شد و اولین کنگره‌اش را دهم اردیبهشت ۱۳۵۴ برگزار کرد و شاه گفت هر کس عضو آن نشود، دو راه برایش وجود دارد: «او جایش یا در زندان ایران است، یا اگر بخواهد فردا با کمال میل بدون اخذ حق عوارض، گذرنامه در دستش می‌گذاریم و به هر جایی که دلش می‌خواهد، برود.» کمتر از ۴ سال بعد، حزب واحد نظام شاهنشاهی چنان متزلزل شده بود که بودجه‌اش در سال ۱۳۵۷ نسبت به سال قبل آن ۱۶ میلیون تومان کاهش یافت! ۳ مهر ۱۳۵۷ دبیرکل حزب رستاخیز «منتفی بودن موجودیت» آن را اعلام کرد و در جلسه ۸ مهر انحلال حزب رسما اعلام شد و جواد سعید استعفا داد. 

"برخی از فضلا از جمله بهشتی که چندی به سمت نماینده مذهبی در آلمان بود خیلی تندروی می‌کند و حتی از ابوبکر و عمر به خوبی یاد می‌نماید. بهشتی پس از آنکه به ایران آمد در تهران مسجدی برایش انتخاب کردند تا اقامه جماعت کند ولی چون مطالبی به دفاع از اهل تسنن اظهار داشت مسجد را از او گرفتند و حتی عده‌ای در تهران هستند که به ظاهر برای تقریب و نزدیک ساختن شیعه و سنی فعالیت شدیدی را آغاز کرده‌اند."