"مهدی رمضانی"، معاون مركز و مدیر عامل موسسه فرهنگی هنری مركز اسناد انقلاب اسلامی، طی یادداشتی در روزنامه قدس نوشت: دانشجویان پیرو خط امام در 13 آبان 58 با تسخیر سفارت آمریكا در ایران انقلاب دیگری را در امتداد پیروزی شكوهمندانه انقلاب اسلامی رقم زدند كه حضرت امام (ره) از آن با عنوان انقلاب دوم یاد كردند. اما استفاده و درس آموزی از دستاوردهای تسخیر سفارت آمریكا در ایران مورد غفلت قرار گرفت تا جایی كه عده ای اصل این اقدام را مورد سؤال قرار دادند. رهبر معظم انقلاب در دو سال اخیر و به صورت متوالی بر لزوم توجه به این مهم تأكید كردند. ایشان سال گذشته در سالروز "انقلاب دوم" به جوانان توصیه كردند كه اسناد لانه جاسوسی را مطالعه كنند. اما روند غفلت مسؤولان كشور نسبت به مطالبه مقام معظم رهبری و در مسیر توجه قرار نگرفتن موضوع و از سویی دیگر تطهیر چهره استكبار در داخل توسط عده ای به حدی رسید كه ایشان امروز نسبت به این غفلت مجدداً "اعتراض" كردند و فرمودند: «70 جلد كتاب از اسناد لانه جاسوسی منتشر شده است؛ چرا هیچ نشانه‌ای از این كتاب‌ها در مدارس و دانشگاه‌ها نیست؟ این یكی از اعتراض‌های من است. وزیر جدید هم در جلسه هستند. چرا این اسناد در كتاب‌های دانش‌آموزان نیست تا جوانان بدانند و بفهمند در كشور چه گذشته است.»
اینكه رهبر معظم انقلاب اسلامی در طی دو سال به صورت متوالی بر این موضوع تاكید می كنند نشان دهنده غفلت مسؤولان و جوانان كشور نسبت به اسناد مهم سفارت آمریكاست كه مرجعی برای درس آموزی و شناخت چهره استكبار است. لزوم توجه به اسناد سفارت آمریكا از جنبه های مختلف تاریخی، اطلاعاتی و امنیتی می تواند مورد توجه باشد.
1- بهره گیری از اسناد لانه جاسوسی آمریكا در زمینه های تاریخی
اسناد سفارت آمریكا به عنوان یكی از منابع دست اول می تواند به پژوهشگران در حوزه تاریخ كمك شایانی نماید. از سوی دیگر نیز اسناد لانه جاسوسی آمریكا می تواند واقعیت های تاریخ و پشت پرده های سیاست بازی كشورهای غربی و عمال رژیم پهلوی را به خوبی نشان دهد. بازخوانی اسناد لانه جاسوسی آمریكا می تواند خیانت ها و خباثت های آمریكا را كه علیه مردم ایران صورت می گرفت به خوبی نشان دهد؛ به عنوان مثال با مطالعه اسناد لانه جاسوسی به خوبی می توان دریافت كه پشت پرده كودتا 28 مرداد چه كسانی بودند و سفارت آمریكا به عنوان ستاد فرماندهی عملیات نقش آفرینی كرد. یا با تورقی دیگر در اسناد لانه جاسوسی می توان بر سلطه نفتی آمریكا در ایران پی برد، مخصوصا در جایی كه جزییات بیشتری از سومین جلسه كمیسیون مشترك ایران و آمریكا از طریق اسناد لانه جاسوسی به دست آمد و رابط كمیسیون به وضوح اظهار می كند: «روابط بین دو كشور همان طور كه انتظار می رود رو به گسترش است. در مارس 1975 مبلغ 15 بیلیون دلار (خارج از معاملات نفتی و نظامی) برای مدت 5 سال در نظر گرفته شده بود، كمیسیون با مبلغ 26 بیلیون دلار برای طی سال های 1975- 1980موافقت كرد. همچنین توافق نمود كه هر دو كشور برای رسیدن به هدف مشترك همكاری نمایند، درصورتی كه صادرات نفت بدون در نظر گرفتن معاملات نظامی هم به حساب بیاید. جمع تجارت غیر نظامی دو كشور از مرز 40 بیلیون دلار در طی 1975-1980بیشتر خواهد شد.»
البته اسناد بسیاری از چپاول پول و نفت ایران را می توان عنوان كرد كه در این یادداشت مختصر جای نمی گیرد و جا دارد كه رسانه ها طی تعاملی با دستگاه های اسنادی كشور در گزارش های مفصل اسناد استحصال شده از سفارت آمریكا را برای اطلاع عموم مردم بازخوانی كنند تا مشاهده شود چقدر از حقوق ملت ایران در دوران حضور آمریكایی ها چپاول می شد و واقعیت های تاریخ كشور را در اسناد محرمانه سفارت آمریكا در ایران ببینند.
2- بهره برداری از اسناد سفارت آمریكا در زمینه های اطلاعاتی و امنیتی
یكی از استفاده های دیگری كه می توان در رابطه با اسناد استحصال شده از سفارت سابق آمریكا در ایران اشاره كرد، بهره برداری های اطلاعاتی و امنیتی است. به عنوان مثال در اسناد سفارت آمریكا در ایران مشاهده می شود كه آمریكایی ها چگونه سعی داشتند در همه اركان نظام جمهوری اسلامی نفوذ كنند. از طرفی برای نفوذ در حوزه های علمیه برنامه ریزی داشتند، از طرفی برای نفوذ در نیروهای مسلح كشور و از طرفی هم به دنبال راهكاری نفوذ در دولت موقت هستند.
در بسیاری از اسناد راهكارها و تئوری های آمریكا برای مباحث نفوذ با جزییات كامل مطرح شده است. حتی در یكی از اسناد لانه جاسوسی ساختار تشكیلاتی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران ترسیم شده است و كارشناسان مختلف سفارت آمریكا به بررسی و تبادل نظر برای نفوذ در سپاه پاسداران را داشتند. بحث ها و نظراتی كه از سوی آنها در اسناد لانه جاسوسی به صورت مكتوب آورده شده است هم اكنون نیز می تواند مورد توجه دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی كشور باشد و از مهم تر مدركی حقیقی برای برداشتن دست كش مخملی از رو دست چدنی برای نسل های جدید.
همانطور كه در بالا اشاره شده است اسناد استحصال شده از سفارت آمریكا می تواند از جوانب مختلفی مورد استفاده و بهره برداری قرار گیرد و با عزم وزارتخانه ها و دستگاه های آموزشی، فرهنگی و رسانه ها در میان نسل های جدید تبیین و تشریح شود. در اینجا نیز جای دستگاه ها و ارگان های اسنادی جایگاه ویژه ای دارد تا بتوانند اسناد را برای نهادها و دستگاه های "بهره بردار" آماده كنند.
