پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ در بخش «شما بپرسید» که با هدف پاسخگویی به سوالات و شبهات تاریخی مخاطبان راه‌اندازی شده، سوالی در رابطه با نقش آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی در مبارزات نهضت اسلامی مطرح شده است.
با مراجعه به اسناد موجود در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی می‌توان به این سوال پاسخ داد. براساس این اسناد، فعالیت‌های آیت‌الله مصباح یزدی از اوایل دهه 40 با انتشار نشریات بعثت و انتقام جنبه سیاسی به خود گرفت و از اواسط این دهه، حساسیت ساواك را برانگیخت. در سال‌های اوج نهضت امام خمینی نیز شاهد افزایش تحركات انقلابی آیت‌الله مصباح یزدی هستیم.
از جمله فعالیت‌های سیاسی آیت‌الله مصباح‌یزدی در مبارزه با رژیم پهلوی همكاری در انتشار نشریه بعثت و راه‌اندازی نشریه انتقام بود. نخستین شماره نشریه بعثت به عنوان ارگان داخلی حوزه علمیه قم در آذرماه 1342 منتشر شد و آیت‌الله مصباح یزدی یكی از نویسندگان مطالب این نشریه بود. نشریه انتقام نیز از تاریخ 29 آذر 43 به عنوان دومین نشریه مخفی طلاب حوزه علمیه، به وسیله آیت‌الله مصباح یزدی آغاز به كار كرد و در مجموع تا 15 مهر 1344، 8 شماره از آن منتشر شد. به گفته آیت‌الله مسعودی خمینی در یکی از شماره‌های انتقام، «آیت‌الله مصباح مقاله‌ای در رابطه با موسی چمبه دیكتاتور كنگو نوشته بود و در این مقاله محمدرضا پهلوی را با او مقایسه كرده و نوشته بود: موسی چمبه ایران را بشناسید.»
در اوایل سال 1343 هم جمعی از روحانیون انقلابی از جمله آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای و آیات علی مشكینی، علی قدوسی، هاشمی‌رفسنجانی، حسینعلی منتظری و... به منظور انسجام بخشیدن به مبارزات سیاسی، یك گروه سری موسوم به جمعیت یازده نفره را تشكیل دادند کهآیت‌الله مصباح یزدی بخش تبلیغات گروه را برعهده داشت.
علاوه بر این مبارزات مخفی، رد پای آیت‌الله مصباح یزدی را در مبارزات علنی نیز می‌بینیم. در اواسط دهه چهل، با اوج‌گیری مبارزات سیاسی آیت‌الله مصباح یزدی و با مسجل شدن عضویت وی در گروه‌هایی چون ولایت و مجمع علمی نجات نسل جوان، ساواك وی را تحت تعقیب قرار می‌دهد. بر همین اساس در تاریخ 5 خرداد 1345، ساواك قم دستور می‌گیرد آیت‌الله مصباح را دستگیر كرده و به مركز اعزام نماید.
چندی بعد نیز ساواک اصفهان دستور موظف می‌شود: «محمدتقی مصباح یزدی روحانی مقیم قم را كه فعلا تحت تعقیب و متواری و به یزد عزیمت نموده [به] وسیله شهربانی محل دستگیر و اعزام دارند. ضمنا آدرس محل سكونت وی در یزد در دست نمی‌باشد.»
اما با گذشت زمان، ساواک که از دستگیری آیت‌الله مصباح یزدی درمانده بود، در تاریخ 5 تیرماه 1345، چنین دستور می‌دهد:
«از: اداره كل سوم
به: ریاست ساواك تهران
درباره: محمدتقی مصباح یزدی
نامبرده بالا كه از روحانیون مقیم شهرستان قم می‌باشد به علت یك‌رشته فعالیت‌های مضره كه مرتكب گردیده تحت تعقیب می‌باشد. به ساواك قم اعلام گردیده بود كه مشارالیه را دستگیر و به مركز اعزام دارند؛ پاسخ حاكی از آن بود كه یاد شده به شهرستان یزد عزیمت نموده است. لذا مراتب به ساواك اصفهان اعلام ولی ساواك مزبور اعلام داشته كه این شخص در تهران نزد برادرش محمدمهدی مصباح یزدی كه در شركت تولید دارو كار می‌كند اقامت دارد. علیهذا خواهشمند است دستور فرمائید با مراجعه به آدرس فوق نامبرده را دستگیر و نتیجه را سریعا اعلام نمایند.
مدیر كل اداره سوم-مقدم»
به هرحال پس از مدتی ساواك موفق به دستگیری آیت‌الله مصباح شده و او را مورد بازجویی قرار می‌دهد اما چون به نتیجه مورد نظر خود نمی‌رسند وی را آزاد می‌كنند.
با این وجود، بعد از آزادی، باز هم فعالیت‌های سیاسی و مبارزات آیت‌الله مصباح یزدی ادامه می‌یابد. در یكی از گزارش‌های ساواك درمورد مبارزات انقلابی آیت‌الله مصباح یزدی آمده است: «اخیرا شخصی به نام مصباح كه قبلا مدیر مدرسه حقانی بوده تعداد شش برگ اعلامیه به امضاء روحانیون مبارز ایران جهت یكی از دوستانش به تهران ارسال داشته است و خواسته كه اعلامیه‌های مذكور در تهران تكثیر و توزیع گردد.»
علاوه بر این اسناد دیگری نیز از حساست ساواک نسبت به فعالیت‌های آیت‌الله مصباح یزدی در آستانه پیروزی انقلاب وجود دارد. همچنین امضای او در نامهجمعی از علمای حوزه علمیه قم خطاب به نخست‌وزیر وقت امیرعباس هویدا در 29 بهمن 1343، نامه اعتراض‌آمیز فضلا و مدرسین حوزه علمیه قم در تاریخ 8 مهر 42 به هیئت دولت نسبت به بازداشت امام، نامه فضلای یزد در اسفند 43 به هویدا در اعتراض به تبعید امام، نامه جمعی از استادان حوزه علمیه قم به هویدا در تقبیح هجوم ماموران رژیم پهلوی به حرم حضرت معصومه(س) در 5 فروردین 44، نامه اساتید حوزه علمیه قم به امام خمینی در 14 خرداد 1349، اعلامیه اساتید و فضلا در مورد فاجعه خونین 19 دی 56 قم، اعلامیه حادثه كشتار یزد در 16 فروردین 57، نامه جمعی از استادان حوزه علمیه قم به رئیس جمهور فرانسه در حمایت از امام خمینی در آذرماه 57 و ... مشاهده می‌کنیم.
