پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ شهر
پاوه در جنوبیترین نقطه کردستان واقع شده و از اهمیت راهبردی خاصی برخوردار
است. حزب دموکرات، از گذشته دور تجزیه کردستان از خاک ایران را در سر میپروراند.
این گروهک معاند با استفاده از تجهیزاتی که از تیپ 3 لشکر 64 غارت کرده بود و با
همراهی کومله و سازمان چریکهای فدایی خلق، پاوه را مکان بعدی خود برای طغیانگری
برگزیده بود. شورشگران تصرف پاوه را نقطه عطفی در استراتژی تجزیهطلبانه خود میدانستند
و پیشبینی میکردند، ظرف 3 روز پاوه به تسلط آنها درخواهد آمد. در کتاب پرستوی دهلاویه که
توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده آمده است:
در
مقطعی که شهر پاوه در محاصره ضدانقلاب بود شهید چمران مأموریت یافت تا به همراه
تعدادی از همرزمان و پاسداران به سمت این شهر حرکت کند تا مبادا این خطه از میهن
اسلامی به دست دشمنان انقلاب و اسلام بیفتد. واقعه پاوه که در مرداد ماه سال ۱۳۵۸ اتفاق افتاد از جمله
رویدادهایی بود که در تاریخ جانفشانیها و ایثارگریهای دکتر چمران برگ زرینی از
قدرت، شجاعت و توکل او به خداوند است.
در جایی که به گفته خود دکتر چمران هیچ امیدی به پیروزی و زنده ماندن در آن جهنم آتش و خون وجود نداشت تنها و تنها اتکال به خداوند بود که توانست امید پیروزی و مقاومت را در وی و یارانش زنده نگاه دارد. نکته بسیار مهم در این میان آن است که شهید چمران در گزارشهای خود با توجه به شمار نیروهای مهاجم از یک طرف و قساوت و جنایتهای آنان و اینکه پایبند به هیچ قواعدی نبودند، ارزیابی او این بود که حفظ پاوه بسیار دشوار است و احتمال اینکه شهر سقوط کند و به دست ضدانقلاب بیفتد، هر لحظه وجود دارد.
دلیل اهمیت شهر پاوه برای ضد انقلاب
گروهکهای
ضدانقلاب بر این باور بودند که اگر این شهر راهبردی را به تصرف خود در بیاورند،
یکی از پایگاههای انقلاب را در اختیار خواهند گرفت و از این طریق خواهند توانست
سرتاسر کردستان را تصرف کنند. در واقع میتوان گفت
موقعیت راهبردی پاوه از جهتی ناشی از جمعیت آن بود که اکثریت آن مردمان انقلابی بودند که همراه
با نیروهای پاسدار به طور جدی از انقلاب اسلامی دفاع میکردند.
پاوه در آستانه سقوط
وضعیت
شهر پاوه بیش از پیش وخیم میشد بطوری که سقوط پاوه برای همه محرز بود. شهید چمران
در اینباره میگوید: «...اخبار وحشتناک پاوه به مرکز میرسید و دستور کمک داده میشد
ولی نتیجه نمیداد و بیم آن میرفت که پاوه به سرنوشت مریوان دچار شود و قتلعام
فجیعی توسط حزب دموکرات و چپنمایان دیگر در آن صورت گیرد...».
لحظات سخت و دهشتناکی سپری میشد به دستور دکتر چمران آب و غذا جیرهبندی شده بود مهمات نیز در نبردی سخت در حال تمام شدن بود. در این شرایط ضدانقلاب سعی میکرد خط محاصره را تنگتر کند و از هر طرف آتش بر سر پاسداران و مدافعان پاوه ریخته میشد و سیلی از هزاران مسلح دموکرات در شهر موج میزد. خطوط اولیه دشمن به نزدیک خانه پاسداران رسیده بود و هزاران نفر از این دشمن مسلح توانستد مقاومت بینظیر جوانان ما را در هم بشکنند و شهر در آستانه فروپاشی کامل قرار گرفت.
معجزه پیام امام خمینی در نجات شهر پاوه از دست
ضد انقلاب
اما
ناگهان در صبحگاه 27 مرداد 1358 فرمان تاریخی امامخمینی همه معادلات دشمن را بر
هم ریخت. آنهایی که شهر را ساقط شده فرض میکردند و برای دیگر نقاط کردستان
نقشه میکشیدند. در مقابل سیل توفنده مردم انقلابی و قدرت و صلابت پیام امام به
زانو در آمدند. امام با قدرت تمام فرمان داد هر چه زودتر باید غائله کردستان و
مخصوصا شهر پاوه ختم گردد و اشرار دستگیر و سرکوب شوند. شهد چمران در رابطه با
پیام تاریخی امام خمینی میگوید: «...نیروی مردمی مثل سیل به کرمانشاه سرازیر شده
بود اعلامیه تاریخی امام در آن لحظه بزرگترین حرکت تاریخی انقلاب به حساب آمد،
اعلامیهای که سرنوشت کردستان را عوض کرد...».
در پی فرمان بسیج عمومی از سوی امام خمینی (ره) و اعزام نیروهای داوطلب در کنار نیروهای ارتش، ژاندارمری و پاسداران انقلاب، نه تنها شهر پاوه از محاصره گروهکهای ضدانقلاب رهایی یافت، بلکه بخش اعظمی از مناطق کردنشین کردستان همچون شهرهای بانه، سردشت، مریوان، سقز و... از امنیت زیادی برخوردار شدند، و تا شروع جنگ تحمیلی، سران و ایادی گروهکها به خود جرأت نمیدادند به شهرها و روستاهای کردستان نزدیک شوند؛ و اغلب در حاشیه کوهها و درهها به صورت مخفی پنهان شده و به حملات به اصطلاح ایذایی علیه نیروهای انقلاب دست میزدند.
تاثیر رفتار شهد چمران در ختم غائله کردستان
شخصیت
و منش شهید مصطفی چمران تأثیر بسزایی در ختم غائله کردستان داشت. حسین شاهحسینی
از همرزمان شهید چمران، درباره وقایع کردستان و پاوه میگوید: «...پاوه زمانی آزاد
شد که حضرت امام در رادیو پیام داد که هیچ کس حق ندارد بند پوتینش را باز کند مگر
محاصره پاوه شکسته شود. همین پیام که پخش شد خود به خود کوملهها که روی کوهها
پنهان بودند همه فرار کردند.
اما
شهید چمران به ما پیشنهاد کرده بود جیرهای که از تهران برای ما میآمد، نصف میکردیم
و به زن و بچههای همین کوملهها میدادیم؛ و همین رفتارهای چمران باعث شد که همه
کردهای بومی منطقه به کمک نیروهای پاسدار بیایند و نقشه ضدانقلاب آشکار شود. اصلا
طوری نبود که کومله را با مردم قاطی کنیم، به کسانی کومله میگفتیم که زمانی که در
جاده حرکت و تردد میکردیم یکدفعه از سنگرهایشان ما را زیر آتش میگرفتند و ما به
این افراد کومله میگفتیم. [اینها] افرادی بودند که به همنوع خود نیز رحم نمیکردند،
کرد و فارس را سر میبریدند. در بیمارستان پاوه جنایت کردند، نه به این خاطر که بگویند
میخواهیم اسلحه داشته باشیم بلکه میخواستند با این اقدام ایجاد وحشت بکنند».
روحیه
شجاعت و شهامت بینظیر شهیدچمران باعث شد که شهر پاوه، در حالی که در آستانه سقوط
بود، در مقابل هجوم همه جانبه ضدانقلاب پایداری کند و در واقع این ایستادگی بی
نظیر بود که موجب بسیج همگانی نیروهای نظامی و نجات کردستان از خطر تجزیه شد.