پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ تاسوعا
و عاشورای حسینی فرصتی مغتنم بود تا مردم مذهبی ایران بتوانند اعتراض و انزجار خود
را نسبت به رژیم پهلوی نشان دهند. در این میان شهر شیراز یکی از پیشگامان این حرکت
شد و در خروشی چندین هزار نفری پایه‌های رژیم پهلوی را به لرزه درآوردند. در
نوشتار حاضر اتفاقات این دو روز را مرور می‌کنیم:
تظاهرات روز تاسوعا
مردم
شيراز پس از دعوت علما و روحانيون جهت راهپيمايی مصادف با تاسوعای حسينی ابتدا در
شاهچراغ تجمع كرده و با حضور آيت‌الله بهاءالدين محلاتی و چند تن از علما و
روحانيون ديگر از آن مكان تا خيابان زند به راهپيمايی پرداختند. شعارهای مردم
عبارت بودند از: «درود بر خمينی بت‌شكن»، «توپ، تانك، مسلسل ديگر اثر ندارد»،
«درود بر برادران مجاهد»، «درود بر خواهران مجاهد»، «نهضت ما حسينی است - رهبر ما
خمينی است». براساس گزارش صاحب‌منصبان نظامی تعداد جمعيت تظاهركننده 300 هزار نفر
تخمين زده شد.
در
ساير شهرهای فارس از جمله جهرم و داراب مردم ضمن راهپيمايی، مجسمه‌های شاه را از
ميادين شهر پايين كشيده و خرد كردند. علاوه بر اين برخی از ادارات دولتی و بانك‌ها
نيز مورد حمله قرار گرفت.
تظاهرات روز عاشورا
در
شب عاشورا نيز حجت‌الاسلام مجدالدين محلاتی در مسجد ولی‌عصر ضمن سخنرانی با تقدير
از حضور گسترده چند صد هزار نفری مردم در راهپيمايی روز تاسوعا، از آنان خواست تا
در راهپيمايی روز عاشورا نيز شركت كنند. وی در پايان اظهار داشت: «محل اجتماع برای
شروع حركت علما در فاطميه، آقايان در حرم شاهچراغ و مسجد جامع و بانوان در مسجد نو
خواهد بود. راهپيمايی نيز از مسير سه‌راه احمدی، فلكه مصدق، دروازه سعدی، فلكه
شهرداری خواهد بود كه سرانجام در فلكه شهرداری پيام امام خمينی و قطعنامه قرائت
شده و مسير مراجعت نيز از همان محل اعلام خواهد شد».
راهپيمايی
روز عاشورا پس از تجمع مردم و علما در اماكن از پيش تعيين‌شده رأس ساعت 9 صبح از
صحن حرم شاهچراغ آغاز شد. مردم پس از حركت از مسير ميدان تره‌بار، دروازه‌ی سعدی
به سمت فلكه شهرداری رفتند. در فلكه شهرداری كه جايگاه سخنرانی برپا شده بود
اجتماع مردم سراسر ميدان، خيابان‌های اطراف و مسير راهپيمايی را تا دروازه سعدی
پوشانده بود.
بنابر گزارش ساواك شعارنوشته، تصاوير و
پلاكاردهايی كه از سوی تظاهركنندگان حمل می‌شد، عبارت بودند از: «پلاكاردهايی كه
روی آنها پرچم آمريكا و شوروی ترسيم شده و خط قرمز روی آنها كشيده شده بود.
همچنين تصاوير امام خمينی، پرچم سبزرنگ كه روی آنها نقشه ايران و كلمه الله حك شده
بود. عمده‌ترين شعارهای جمعيت نيز عبارت بودند از: (سرنگون باد رژيم شاه)، (استقلال-
آزادی- حكومت اسلامی)، (سرباز فراری شو)».
بیانیه 17 ماده‌ای
پس
از راهپيمايی در فلكه شهرداری ابتدا آيت‌الله ربانی شيرازی كه به عنوان نماينده
امام خمينی از قم به شيراز آمده بود، پيام امام خمينی مبنی بر ضرورت كناره‌گيری
شاه و برقراری حكومت اسلامی را قرائت كرد. سپس حجت‌الاسلام مجدالدين محلاتی
پيرامون نهضت اسلامی سخنرانی كرده و اظهار داشت: «ما خواستار برچيده شدن حكومت
سلطنتی و ايجاد حكومت اسلامی به رهبری امام خمينی هستيم». آنگاه آيت‌الله دستغيب و
سيدمجدالدين مصباحی به سخنرانی پرداختند. در خاتمه نيز قطعنامه‌ای در 17 ماده به
شرح ذيل قرائت شد، مفاد اصلی قطعنامه به شرح زير بود:
«سرنگونی
رژيم سلطنتی، استقرار جمهوری اسلامی، لغو حكومت نظامی، آزادی زندانيان سياسی،
ادامه نهضت تا سرنگونی رژيم، بازگشت امام خمينی، رهبری شيعيان جهان به وسيله امام
خمينی، اجرای قوانين اسلامی در كشور، حفظ حقوق اقليت‌های مذهبی با رعايت حقوق
اسلامی، آزادی مشاغل برای كارگران، واگذاری زمين به كشاورزان، مراجعت كليه تبعيدی‌ها،
آزادی زنان تحت لوای حكومت اسلامی، كمك مالی، جانی، علمی، قلمی به تمامی مردم تا
پايان نهضت اسلامی، پيشرفت صنعت به حد خودكفايی، قرار دادن ارتش در مقابل مردم
خيانت است، به اطلاع رسانيدن شور و هيجان مردم استان فارس به كليه مردم ساير
شهرستان‌ها و امام خمينی».
علاوه
بر شيراز در ساير شهرهای فارس از جمله جهرم و آباده عده زيادی از مردم با حضور در
خيابان‌ها به تظاهرات پرداختند. اما وقايع شيراز تنها به برگزاری تظاهرات ختم نشد.
زيرا مقارن نيمه‌شب همان روز بمبی در پای مجسمه شاه در ميدان باغ ارم شيراز منفجر
شد كه البته خسارت چندانی به بار نياورد. در روز بعد نيز كليه مغازه‌های بازار شيراز
و بيشتر مغازه‌های خيابان‌ها تعطيل بود. علاوه بر اين كاركنان شركت واحد اتوبوسرانی،
كارگران و كاركنان شهرداری نيز دست از كار كشيدند.
منبع:
کتاب «انقلاب اسلامی در شیراز».
