مرکز اسناد انقلاب اسلامی

تشكیل گروههای چریكی در اواخر دهه ی چهل و توسل آنها به جنگ مسلحانه، نتیجه ارزیابی بنیان گذاران آنها از به بن بست رسیدن شیوه های مبارزه ی اسلاف آنها بود. نگاهی به فعالیت های سیاسی احزاب ماركسیستی و نیز احزاب ملی به وضوح ناكامی آنها در برقراری ارتباط با مردم را از یكطرف و نیز عدم ارزیابی رژیم پهلوی را از طرف دیگر نشان می دهد. با واقعه ی 15 خرداد و ورود مرجعیت نستوه شیعه در عرصه ی سیاسی و نیز واكنش شدید رژیم پهلوی در برابر این پدیده، روند تشكیل گروههای چریكی را تسریع كرد. بررسی دفاعیات بنیانگذاران سازمان مجاهدین خلق و نیز چریك های فدایی خلق واقعیت فوق را به وضوح نشان می دهد. بنیانگذاران سازمان مجاهدین خلق، دانشجویان جوانی بودند كه با هوادارای از نهضت آزادی در دانشگاهها به فعالیت می پرداختند اما چون رهبران آنها را به اندازه ی كافی انقلابی نیافتند، دست به تشكیل این گروه زدند تا به زعم خود مبارزه با رژیم پهلوی را از رخوت و سستی كه به آن دچار شده بود, بیرون آورند. با نگاهی به افكار و دیدگاههای بنیانگذاران سازمان مانند حنیف نژاد، بدیع زادگان و افرادی از این قبیل معلوم می گردد كه اگرچه آنها برخاسته از خانواده های مذهبی بوده و مایه های دینی داشتند اما بشدت از جریان چپ و به اصطلاح ماركسیستی تأثیر پذیرفته بودند یا حداقل میان اسلام و ماركسیسم، هیچگونه تناقض و اختلاف بخصوص درمسائل اجتماعی و اقتصادی نمی یافتند. آنان ضمن مطالعه ی قرآن و نهج البلاغه، آثار ماركس، لنین و مائو را با حرارت و علاقه مطالعه می كردند، حتی روش های سیاسی را به عنوان شیوه ی مباززه سخت می ستودند. در برقراری روابط با ماركسیست ها هیچ گاه به دستورات مذهبی مبنی بر فاصله گرفتن از افراد بی دین و غیرمذهبیف اعتنایی نمی كردند. به عبارت دیگر نهاد مرجعیت و روحانیت كه مفسر تعالین دینی به شمار می رود، در اعتقادات آنها هیچ جایگاهی نداشت. با تشكیل رسمی سازمان مجاهدین و با توجه به بخشی از شعارهای دینی آنان و توسل آنان به سمبل های مبارزه ی تشیع چون حضرت علی (ع) و امام حسین (ع)، نیروهای مذهبی سنتی و بخشی از روحانیون, از آنان حمایت كردند. با توجه به اینكه فعالیت این گروه، مخفیانه و زیرزمینی بود، امكان شناخت دقیق آنان برای افراد مذهبی میسر نگردید، چون همزمان با تشكیل آن، سازمان چریك های فدایی خلق كه افكار ماركسیستی داشت، فعالیت می كرد، لذا مذهبیون وظیفه ی خود دانستند كه از این گروه كه خود را مسلمان معرفی كرده بودند، حمایت كنند. این تحقیق با تكیه بر اسناد، خاطرات و روایت اعضای سابق سازمان مجاهدین، چگونگی تبدیل و استحاله ی فوق را با روش تاریخ شفاهی، مورد پژوهش قرار داده است. ارتداد مركزیت مجاهدین خلق در سالهای 54-52 ریشه ها و مبانی التقاط نهفته در آموزش ها و باورهای این گروه و آنچه در زندان ها گذشته در این كتاب بررسی شده است. گفت و گوهای مستقیم با برخی از موثران و شاهدان، ارائه اسناد بی واسطه از مرتكبان جنایات ایدئولوژیك و نقل آرا و نظرات گوناگون درباره حوادث آن سالها از جمله ویژگی های این كتاب است. مركز اسناد انقلاب اسلامی ضمن تشكر از محقق این اثر، از آقایان رحیم نیكبخت، معاون محترم تدوینف غلامرضا خسروی، مدیر بخش تدوین، دكتر حمید كرمی پور، مدیر گروه تدوین تاریخ شفاهی و همچنین همكاران پرتلاش در معاونت محترم انتشارات، صمیمانه سپاس گزاری می نماید. كتاب های مرتبط: مجاهدین خلق در آیینه تاریخ سازمان مجاهدین خلق ایران شرح تاریخچه سازمان مجاهدین خلق ایران و مواضع آن