نهضت مشروطیت از مقاطع مهم و حساس تاریخ معاصر ایران به حساب میآید.
این حركت به منظور مهار ظلم و ستم استبداد داخلی از یك سو و سلطهی
روزافزون خارجی از سوی دیگر، به زعامت و رهبری علما شروع شد. علما و مردم
در این جنبش، با اهداف اسلامی جهت رفع ظلم و ستم خواستار تأسیس عدالتخانه
بودند. یكی از رهبران برجستهی این حركت در شیراز »آیتالله محمدباقر
اصطهباناتی« میباشد. این فقیه و دانشمند ذوالفنون در جریان نهضت مشروطیت
فارس نقش مهم و چشمگیری داشت، كه پس از شهادت توسط علما، مورخین و
مشروطهخواهان به »شهید رابع« ملقب گردید. وی علاوه بر فقه و اصول در نجوم،
ریاضی، طب، كلام، ادبیات هم استاد بود. از زندگانی و مبارزات و اندیشههای
آیتالله اصطهباناتی اطلاعات اندكی در دست بود تا اینكه به همت ستاد
یادوارهی سرداران و پانصد شهید شهرستان استهبان تلاشهایی آغاز شد تا
شخصیت شهدای گمنام این شهرستان مورد توجه قرار گیرند. ثمرهی بخشی از این
همت و تلاش كتاب »شهید رابع« میباشد. این اثر در سه بخش به زندگی، حیات
علمی، دیدگاههای اجتماعی، خصوصیات اخلاقی، مبارزات سیاسی اندیشهها و
نحوهی شهادت و بازتاب شهادت آیتالله اصطهباناتی میپردازد. بخش دوم كتاب،
به گزیدهای از آثار موجود وی و در بخش سوم ابتكارات فنی، ریاضی و هندسی
اختصاص یافته است.