در این مجلد، شش كتاب از نویسندگان داخلی و خارجی درباره¬ی انقلاب اسلامی ایران بررسی و نقد شده‌است:
مقاله‌ی
اول به نقد كتاب «بازخوانی جامعه‌شناختی سنت‌گرایی و تجددطلبی در ایران
بین دو انقلاب» اختصاص دارد كه توسط آقای جواد افشاركهن به رشته‌ی تحریر
درآمده و آقای علی كردی به بررسی و نقد آن پرداخته است. نویسنده در این
كتاب، به موضوع منازعه¬ی دیرین و همچنان پابرجای «سنت و تجدد» پرداخته است.
وی با محور قراردادن بینش جامعه‌شناختی، در پی واكاوی زمینه‌های اجتماعی
پیدایش تجددگرایی و سنت‌گرایی در ایران و رشد و دوام آنهاست. در این اثر،
به عوامل داخلی جامعه توجه شده و از بررسی نقش و تأثیر عوامل خارجی پرهیز
شده است. همان‌طوركه مؤلف در پیشگفتار كتاب تأكید كرده است، مفاهیم كلیدی
این تحقیق یعنی «سنت»، «سنت‌گرایی»، «تجدد» و «تجددگرایی» فارغ از بار
ارزشی مثبت و منفی آنها و به دور از داوری بررسی شده و صرفاً به منظور
تفكیك نیروهای اجتماعی وابسته به هر طیف به كار گرفته شده است. این مقاله
با استناد به نظریه‌های مختلف موجود در این موضوع، دیدگاه‌های نویسنده را
نقد می‌كند.
مقاله‌ی دوم، نقد كتاب «آخرین روزها: پایان سلطنت و درگذشت
شاه» نوشته¬ی هوشنگ نهاوندی است كه به قلم آقای ولی‌اله حامی كلوانق نوشته
شده است. در این كتاب نهاوندی (وزیر علوم دولت شریف‌امامی و رئیس دفتر فرح)
درصدد است تا اثبات كند كه دول غربی همچون آمریكا علیه رژیم شاه
توطئه‌هایی كردند كه به وقوع انقلاب اسلامی انجامید. ناقد محترم، توهم
توطئه و عدم پایبندی نویسنده به انصاف در بازگویی وقایع را با استناد به
منابع متعدد بررسی و نقد كرده است.
آقای احمدرضا عصاری در مقاله‌ی سوم
این مجموعه به نقد كتاب «ایران؛ از دیكتاتوری سلطنتی تا دین‌سالاری»
پرداخته است. این كتاب را آقای دكتر محمد امجد تألیف كرده و آقای حسین
مفتخری آن را به فارسی برگردانده است. ساختار روشی و محتوایی كتاب از حیث
گستردگی موضوع‌های مطرح‌شده در آن، به همراه نادیده گرفتن برخی مباحث روشی
از سوی مؤلف، تأثیر مستقیمی بر نگارش و تجزیه و تحلیل‌های آن داشته است.
همچنین تحلیل مباحث از منظر یك ناظر بیرونی و بدون اشراف عمیق نسبت به
جریان‌های داخلی ایران در زمان وقوع انقلاب اسلامی، در این مقاله بررسی و
نقد شده‌است.
كتاب مجموعه مقالات «ایران پس از انقلاب» ویراسته¬ی آقایان
هوشنگ امیراحمدی و منوچهر پروین كه توسط آقای دكتر علی مرشدی¬زاد به فارسی
ترجمه شده است، در مقاله‌ی چهارم این مجموعه توسط آقای محمد فكری بررسی و
نقد شده است. نویسندگان مقالاتِ كتاب مذكور با بررسی جوانب مختلف انقلاب
اسلامی ایران، تحلیل‌هایی را از شرایط و وضعیتِ ایران پس از انقلاب ارائه
داده‌اند كه دایره‌ی زمانی و انطباق آن محدود به همان سال‌های ابتدایی
پیروزی انقلاب اسلامی است. شرایط دشوار سال‌های اولیه‌ی پس از انقلاب
اسلامی و به‌خصوص جنگ با عراق، ملاحظات خاصی را در سیاست‌گذاری‌ها و
تصمیم‌های نظام جمهوری اسلامی ایجاد كرده بود كه نویسندگان كتاب سعی
كرده‌اند آنها را به تمام دوران پس از انقلاب اسلامی تعمیم دهند. آقای فكری
با مطالعه‌ی شرایط متفاوت اوایل انقلاب اسلامی نسبت به امروز، تحلیل‌های
نویسندگان این كتاب را نقد كرده است.
آقای محمد مبشری در مقاله‌ی پنجم،
كتاب «شكست شاهانه» نوشته‌ی ماروین زونیس را كه به قلم آقای عباس مخبر به
فارسی برگردانده شده، بررسی و نقد كرده است. زونیس كوشیده است تا بر مبنای
یك تحلیل روان‌شناختی از شخصیت شاه، وقوع انقلاب اسلامی را تبیین نماید. با
وجود این، نویسنده در تحلیل خود از نقش شرایط بین‌المللی به‌ویژه مواضع و
اقدامات دولت آمریكا غافل نیست. ناقد با استناد به منابع تاریخی و متقن به
بررسی و نقد تحلیل‌های نویسنده پرداخته‌است
