مرکز اسناد انقلاب اسلامی

6 اردیبهشت 1358 محمدرضا سعادتی از اعضای ارشد و نفر دوم سازمان منافقین به اتهام جاسوسی برای کا.گ.ب (سرویس اطلاعاتی شوروی) در تهران دستگیر و پس از محاکمه به 10 سال زندان محکوم شد. از نکات عجیب پرونده آن است که سعادتی به رغم آن که به اتهام جاسوسی دستگیر شده بود و طبیعتاً نباید از امکان تبادل اطلاعات با بیرون برخوردار می‌بود، به راحتی با خارج از زندان در ارتباط بود. همچنین با همسر خویش که از اعضای اصلی منافقین بود نیز ملاقات داشته است. سرانجام در پی تداوم این فعالیت‌ها در 6 مرداد 1360، همزمان با فرار رجوی به پاريس، سعادتی به اتهام تشويق كاظم افجه‌ای به ترور محمد كچويی، ارتباط مداوم با مركزيت مجاهدين از درون زندان و استمرار جاسوسی از درون زندان تيرباران شد.

محمدرضا شاه‌ برای‌ جلب‌ رضایت‌ علما، قائم‌ مقام‌ الملك‌ رفیع‌ ـ كه‌ خود قبلا از روحانیون‌ بود و سپس‌مشاور رضاشاه‌ و به‌ امر او لباس‌ روحانیت‌ را كنار گذاشته‌ بود ـ به‌ قم‌ فرستاد. قائم‌ مقام‌الملك‌ ابتدا نزد آیت‌اللّه‌ حجت‌ كه‌ عالمی‌ بزرگوار و انعطاف‌پذیر بود رفت‌. قائم‌ مقام‌الملك‌ هرچه‌ توضیح‌ می‌داد «آقای‌ حجت‌ با دست‌ اشاره‌ می‌كرد كه‌ نمی‌شنوم‌» همان‌ موقع‌ شهرت‌ داشت‌ كه‌آیت‌اللّه‌ حجت‌ وقتی‌ نمی‌خواهد به‌ چیزی‌ اعتنا كند، می‌گوید نمی‌شنوم‌، یعنی‌ اعتنا نمی‌كنم‌ وگوشم‌ بدهكار این‌ حرف‌ها نیست‌.

رضاشاه در تمام دوره 16 ساله سلطنت خود با سرکوب سبعانه و از میان برداشتنِ تمامِ آنچه در عرصه‌های گوناگون می‌توانست و باید، زمینه‌ها و موجباتِ تقویت و تحکیمِ حق تعیین سرنوشت و حاکمیتِ ملی مردم ایران را فراهم می‌کرد، آسیب‌های بس‌بزرگ و در موارد متعدد، جبران‌ناپذیری، بر حیاتِ جامعه ایرانی وارد ساخت. بعد از او پسرش نیز تلاش پایان‌ناپذیری برای مداخلهِ غیرقانونی در اداره امور کشور و ایجادِ فشار و محدودیتِ برای قوای سه‌گانهِ مجریه، مقننه و قضاییه آغاز کرد. و از همان آغاز سلطنت، نقش مداومی را در مسیر مشروطیت‌زدایی و نقض حق حاکمیت ملی مردم ایران ایفا کرد. از این‌رو در فرایندی که به جوانمرگی تأسفبار مشروطه انجامید بی‌گمان شاهان سلسله پهلوی، نقشی درجه اول ایفا کردند.

یكی‌ از جاهای‌ دیگری‌ كه‌ توطئه‌ علیه‌ نهضت‌ را هدایت‌ می‌كرد، دربار بود. لازم‌ بود تا این‌ مركز توطئه‌ نیز مورد تهدید قرار گیرد. آیت‌اللّه‌ كاشانی‌ با هوشیاری‌ سیاسی‌ خود این‌ موضوع‌ مهم‌ را نادیده‌ نگرفت‌ و لذا پس‌ از ملاقات‌ علاء با آیت‌اللّه‌ در روز بیست‌وهشتم‌ تیر ماه‌، با درایت‌ مخصوص‌ خود در فردای‌ آن‌ روز در نامه‌ای‌ خطاب‌ به‌ علاء نوشت‌ كه‌: «به‌ عرض‌ اعلیحضرت‌ برسانید اگر در بازگشت‌ دولت‌ مصدق تا فردا اقدام ‌نفرمایید، دهانه‌‌ تیز انقلاب‌ را با جلوداری‌ شخص‌ خودم‌ متوجه‌ دربار خواهم‌ كرد».

27 تیر ۱۳۶۶، قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت برای پایان دادن به جنگ ایران و رژیم بعث صدام صادر شد. این قطعنامه از نظر کمی و تعداد واژه‌های به کار گرفته شده مفصل‌ترین و از نظر محتوا اساسی‌ترین و از نظر ضمانت اجرایی قوی‌ترین قطعنامه شورای امنیت در مورد جنگ تحمیلی رژیم بعث علیه ایران بوده‌است. این قطعنامه بلافاصله از سوی رژیم بعث عراق پذیرفته شد، اما دولت جمهوری اسلامی ایران به دلیل بعضی ضعف‌ها و نقایص قطعنامه به مدت یک سال آن را نپذیرفت. اما پذیریش این قطعنامه هرچند انتظار کامل جمهوری اسلامی ایران را برآورده نکرد، اما اشاره تلویحی در بندهای قطعنامه در باب «تعیین آغازگر جنگ» و نیز «پرداخت غرامت»، برای جمهوری اسلامی ایران پیروزی بزرگی به حساب آمد.

26 تیر 1359 آخرین جلسه شورای انقلاب اسلامی برگزار شد. شورای انقلاب اولین نهادی است که توسط امام خمینی(ره) به منظور رهبری جریان انقلاب اسلامی و هماهنگی مبارزات و سپس انتقال مدیریت، در پاییز 1357 شکل گرفت و طی مدت فعالیت‌ خود مسائل و مطالب متفاوت و مختلفی را مدیریت نمود. هر چند چارچوب وظایف و کارکردهای شورا از زوایای مختلفی قابل بررسی و تحقیق است، اما یکی از مهم‌ترین آن‌ها واکاوی عملکرد آن شورا در سه دوره مبارزه، گذار و تثبیت است.

امریکا اولین کشوری است که در دوران رژیم پهلوی با ایران قرارداد هسته‌ای امضا کرده است. اولین قدم جدی در این زمینه در سال ۱۳۳۵ برداشته شد. سال ۱۳۴۶ میان ایران، آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی جهت تفویض نظارت و تدابیر ایمنی و حفاظتی کاربرد صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای به این آژانس یک موافقت‌نامه سه جانبه انجام گردید. علاوه بر این در سال 1975 یک قرارداد همکاری بین سازمان انرژی اتمی ایران و وزارت انرژی آمریکا در زمینه آموزش پرسنل ایرانی در زمینه علوم و مهندسی هسته‌ای در ۱۳ ماده امضا شد. در سال ۱۹۷۶ نیز ۵ قرارداد مرتبط با هم با شرکت آمریکایی جنرال اتمیک منعقد گردید. در همین راستا بود که مهر ۵۷ چهار واحد تولید اشعه لیزر به ایران حمل شد تا با تغییرات فیزیکی در این واحدها، ایران بتواند دست به غنی‌سازی اورانیوم بزند.

در تیرماه 1314 قیام مردم مشهد در صحن مسجد گوهرشاد در اعتراض به حرکت‌های ضددینی رضاخان توسط قزاق‌ها و به کمک نیروهای ارتش و شهربانی به خاک و خون کشیده شد. هرچند حادثه گوهرشاد برای اعتراض به تغییر لباس رخ داد. اما اگر بخواهیم در یک جمع بندی دوره حرکت رضاخان را بررسی کنیم تنها بحث بر سر موضوع کشف حجاب نبود، تغییر لباس مردان، تغییر کلاه در دو مرحله، تغییر در حوزه‌های علمیه، تعطیلی هیئت‌های مذهبی و منع عزاداری امام حسین(ع)، منع برگزاری مجالس ختم علما، تشکیل مدارس مختلط، حذف آموزش کتب دینی در مدارس همه و همه بعدها به شکلی فاجعه‌بار در گوهرشاد خود را نشان داد.

حضور تاج‌زاده، نماینده وزارت كشور و عضو ارشد حزب مشاركت، كه در حمایت غوغاییان سخن می‌راند، به جای فرونشاندن شعله‌های خشم، بر شدت آن ‌افزود. كش‌وقوس‌ها ادامه یافت تا اینكه در جریان كنترل این حركت‌ها توسط نیروی انتظامی، ناگهان عناصر خودسر «لباس شخصی» به خوابگاه دانشجویان حمله بردند و به ضرب و شتم دانشجویان پرداختند.

سپس بختیار ادامه داد: دولت عراق چون علاقمند به براندازی رژیم جدید ایران است و آن را خطری برای خود می‌داند، شخص برادر صدام حسین حاضر به همکاری با ما شده‌اند و ما این دست همکاری را نمی‌توانیم پس بزنیم.