مرکز اسناد انقلاب اسلامی

بامداد روز دوشنبه 15 آبان ماه هیئت تحریریه سه روزنامه «کیهان»، «اطلاعات» و «آیندگان» در عمل به اشغال نظامیان درآمد. تعدادی از خبرنگاران سرشناس بازداشت شده و حتی نسخه‌های منتشر شده روزنامه «آیندگان» نیز جمع‌آوری گردید! و انتشار جراید کثیر الانتشار متوقف شد. معاقب این اقدامات پلیسی طولانی‌ترین اعتصاب تاریخ مطبوعات رقم خورد. این اعتصاب به مدت دوماه به طول انجامید. 15 دی 1357 آخرین روز اعتصاب مطبوعات بود. این اعتصاب بهره‌هایی از همراهی مردمی را به دنبال داشت، و پیام عریان بودن پادشاه و فروپاشی سلطنت را به مردم مخابره کرد.

روابط ایران و آمریکا در طول تاریخ همواره با فرازونشیب‌های زیادی مواجه بوده و خواهد بود؛ اما اصل ثابت در این خصوص که می‌تواند در چهل و دومین سالگرد تسخیر لانه جاسوسی آمریکا مورد بحث قرار گیرد خباثت دیرینه آمریکا است. مهم‌ترین اصل در این خصوص پرداختن به این مسئله است که آمریکا چه پاسخی به حسن‌نیت های ایران در مذاکرات هسته‌ای داد؟ آیا می‌توان با کشوری که چنین سیاست‌هایی دارد امیدوارانه و خوشبینانه وارد بحث و گفتگو در مورد عادی‌سازی روابط شد؟

آيت‌الله سيد محمدعلی قاضی طباطبايی از پیشگامان مبارزه با رژیم پهلوی و از یاران نزدیک امام خمینی بود که علاوه بر ساماندهی مبارزات سیاسی، در بعد شخصی نیز ویژگی‌های منحصر به فردی داشت که از وی چهره‌ای ممتاز ساخته بود. تلاش برای رفع مشكلات مردم، ساده‌زيستى، رفتار محبت‌آمیز با اطرافیان، تأکید بر نماز اول وقت و... از مهم‌ترین ویژگی‌های ایشان بود که همواره می‌تواند به عنوان الگويى براى اخلاق اسلامى مورد تأکید قرار گیرد.

با شروع جنگ تحمیلی، نوجوانان یکی از مهم‌ترین اقشاری بودند که در کنار تحصیل، حضوری گسترده در جبهه‌های جنگ داشتند. نوجوانانی که علی‌رغم سن کم و جثه کوچک توانستند با ایثار و فداکاری کارنامه درخشانی از خود بر جای بگذارند. آنان با حضوری فعال در عرصه تدارکات،‌ جمع‌آورى کمک‌هاى مردمی، رساندن اسلحه و مهمات به رزمندگان و... در کنار مبارزه رو در رو با دشمن، صحنه‌های تکرارناپذیری را در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل رقم زدند.

روز 4 آبان 43، با توجه به قصد امام خمینی در محكومیت از مصونیت قضایی مستشاران آمریكایی، تمام اقدامات و تمهیدات لازم چه از طرف یاران ایشان و چه از طرف مقامات امنیتی رژیم در برپایی یا عدم برپایی سخنرانی معظم‌له به عمل می‌آید، امّا در این بین تلاش مقامات امنیتی دولتی جهت انصراف ایشان از سخنرانی علیه لایحه تصویب شده سودی نبخشید. و امام خمینی نطق تاریخی خویش را ایراد می‌کنند. پس از این سخنرانی، اعلامیه‌ شدیداللحنی نیز از طرف ایشان در محكومیت عمل مجلس شورای ملی در تصویب لایحه‌ منتشر و در سطح وسیع پخش شد. در ادامه رژیم تبعید امام را در دستور کار خود قرار داد. چنین رفتاری از جانب مقامات امنیتی، به منزله‌ شكست و ناكامی دولت در ادامه‌ سیاست دوستی و تفاهم با نیروهای مذهبی به‌خصوص علما و مراجع به‌شمار می‌رفت.

آیت‌الله مصطفی خمینی در نهضت اسلامی دارای جایگاه ویژه‌ای بود، وی با كانون‌‌های مبارزه در ایران و دیگر نقاط مرتبط بود، آنها هم به‌‌واسطه ایشان با امام ارتباط داشتند. تمام گروه‌‌ها، اعم از اسلامی یا غیراسلامی كه در مبارزه با شاه خود را همراه و همگام امام می‌دانستند، هرگونه ارتباطی كه می‌خواستند با امام داشته باشند محور ارتباطشان حاج‌آقا مصطفی بود. ساواک در گزارشی وی را مسئول اجرای كارهای امام معرفی می‌کند. همچنین درگزارش دیگر می‌نویسد: مسئولیت ارتباطات خارج از عراق نیز به عهده وی بوده و با سفرهایی كه انجام می‌دهد به فعالیت خارج نظارت می‌نماید. حاج آقا مصطفی علاوه بر اینكه همواره در تلاش بود تا اندیشه‌های سیاسی امام را به اجرا درآورد، خود نیز دارای نظریات برجسته سیاسی‌ـ اسلامی بود.

روز جمعه 23 مهر 1400 حین برگزاری نمازجمعه در بزرگ‌ترین مسجد شیعیان در استان قندهار در جنوب افغانستان انفجار مهیبی رخ داد که در نتیجه ده‌ها تن شهید و مجروح شدند. جنایت آفرینی گروه‌های تروریستی در نماز جمعه، مسبوق به سابقه است؛ در ایران دهه 60، گروهک منافقین با انفجارهای متعدد در نماز جمعه، چندین بار جنایت آفریدند. در عراق آیت‌الله سیدمحمدباقر حکیم پس از اقامه نماز جمعه در یک عملیات تروریستی به شهادت می‌رسد، در یمن به دنبال یک انفجار میهب شیخ مرتضی زید المحطوری به شهادت رسید. در لبنان با هدف ترور آیت‌الله سیدمحمدحسین فضل‌الله انفجاری رخ داد که بسیاری از مردم به شهادت رسیدند. علاوه بر این در سایر کشورهای اسلامی نیز به دنبال انفجارهای متعدد در نماز جمعه بسیاری از نمازگزاران به شهادت رسیدند.

نیمه دوم سال 57، اعتصابات سراسری در مخالفت با رژیم پهلوی شدت گرفت، به طوری‌که از اوایل مهرماه، به تدریج کارگران راه‌آهن، کارکنان ذوب‌آهن، کارکنان پتروشیمی و مس سرچشمه به اعتصابیون پیوستند. نهم مهرماه کارگران، کارکنان و متخصصین فنی شرکت ملی نفت ایران، بعضی از مؤسسات صنعتی و شرکت‌های بیمه دست به اعتصاب کامل یا محدود زدند. اعتصابات گسترده شرکت نفت، در صحنه بین‌المللی موجب نومیدی حامیان شاه گردید و افکار عمومی جهان متوجه شد که انحصار قدرت شاه از هم پاشیده است. چراکه با قطع کامل صادرات نفت، شاه از اصلی‌ترین منبع قدرت خود محروم شد و مراتب سقوط او تشدید و تسریع گردید.

علل و عواملی چون نزدیکی مرز جغرافیایی با عراق(500 متر آبی و 20 کیلومتر مرز خاکی)، عدم استحکامات دفاعی در مرز، عدم‌ حمایت تدارکاتی و مهماتی و نفراتی، عدم هماهنگی در میدان نبرد و میان نیروهای حاضر در جبهه‌ی(سپاه- ‌تکاوران و ارتش) از مهم‌ترین علل کاهش قدرت رزمندگان ایرانی در مقابل دشمن بعثی باعث سقوط خرمشهر در 24 مهر 1359 شد‌.

۲۰ مهرماه ۱۳۵۰ جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران در تخت‌جمشید آغاز شد. هرچند رژیم از ترس اعتراضات، صدها نفر را توقیف و زندانی کرده و یا در معرض اقامت اجباری قرار داده بود، اما با این حال مردم به شیوه‌های مختلف به این جشن‌ها اعتراض کردند. انتشار نامه‌های بدون امضا، شعارنویسی روی دیوارهای اماكن عمومی و... از جمله این اقدامات بود. یكی از مسایلی مورد تأكید مخالفان این بود که برخلاف ادعای محمدرضا پهلوی که جشن‌های ۲۵۰۰ ساله را متعلق به مردم ایران دانسته بود عملا از ورود مردم به این جشن ها جلوگیری شد.