مرکز اسناد انقلاب اسلامی

پس از تشکیل ساواک یکی از اولین نهادهایی که کنترل و مراقبت از وضعیت و تغییر و تحولات آن در دستور کار رژیم پهلوی قرار گرفت، روحانیت و به خصوص حوزه علمیه قم بود. دایره امنیت و مذاهب ساواک در نخستین گزارش خود از حوزه علمیه در 22 اسفند 1335 مطالب مهمی پیرامون زعامت آیت‌الله العظمی بروجردی، مدرسین و اساتید سطح عالی حوزه و راهکارهای به انزوا کشاندن نهاد روحانیت قم ارائه می‌دهد. در بخشی از این گزارش آمده است: «عموم علما و مدرسین مخالف کمونیسم هستند ولی به دستگاه حاکمه کشور هم اعتقادی ندارند.»

در سال‌های پس از 1342ش که مصادف با دستگیری، حصر و تبعید امام خمینی بود کارت تبریک‌های متعدد و متنوعی با کلیشه عکس امام خمینی به همراه نوشته‌ها یا شعارهای دینی و انقلابی توسط مبارزان چاپ و منتشر می‌شد که گزارش آن‌ها در لابلای اسناد به جای مانده از ساواک در گنجینه اسناد مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چشم می‌خورد. اما یکی از این موارد نادر و دیده نشده کارت تبریکی است که در نوروز 1343 با عکس امام خمینی و دکتر مصدق به عنوان «رهبران آزادیخواه زندانی» منتشر شد.

قیمت نفت در سال 1974/1353 چهار برابر شد و به بشکه‌ای ۱۲ دلار رسید. این افزایش قیمت تأثیرات زیادی بر کشورهای صادرکننده نفت خاورمیانه داشت که سال‌ها تحت سلطه قدرت‌های اقتصادی جهان بودند که کنترل کالاهای حیاتی را در دست داشتند. شرایط در کشورهای صادرکننده نفت خاورمیانه تغییر کرد و شروع به جمع‌آوری ثروت و دارایی کردند و همین امر، به دلیل هزینه درآمدها برای خریدهای نظامی تنش‌های سیاسی در خاورمیانه را وخیم‌تر کرد.

دکتر علی شریعتی در بخشی از دست‌نوشته‌های خود به تبیین خصوصیات فکری و روحی‌اش در دوران نوجوانی با توجه به اوضاع اجتماعی و سیاسی آن دوره و نحوه ورود به فعالیت‌های فرهنگی پرداخته است. دوران نوجوانی او همزمان بود با نهضت ملی شدن صنعت نفت و برای او که به نوشته خود مبنای فکری‌اش مذهبی و جهت اجتماعی‌اش ملی بود، این جریان جاذبه داشت. کمااینکه در این دست‌نوشته‌ها هم تأکید کرده که جریانی که با نهضت ملی مبارزه می‌کرد حزب توده بود.

پس از چندین نوبت مذاکره میان دولت ایران با نمایندگان شرکت نفت ایران و انگلیس و «فرانسیس شپرد» سفیر وقت انگلیس در ایران، شپرد روز ۴ اسفند ۱۳۲۹ در نامه‌ای به رزم‌آرا، بر آمادگی شرکت برای تنظیم قرارداد بر پایه تنصیف درآمد تاکید کرد. اما رزم‌آرا با پوشیده نگاه داشتن موافقت‌نامه ۵۰-۵۰، همچنان در جلسه کمیسیون نفت، بر مخالفت با ملی شدن صنعت نفت در ایران به دلیل مشکلات فنی، اقتصادی و سازمانی ملی شدن نفت و هم‌چنین مشکل نداشتن متخصص و امکانات لازم به ویژه در زمینه حمل و نقل (کشتی نفتکش) و بازار فروش اصرار می ورزید. در این میان اسنادی وجود دارد که به ارتباطات رزم‌آرا با سفیر انگلیس در خصوص نفت و تصویب قرارداد الحاقی نفت و مقابله با نمایندگان مخالف اشاره دارد.

امام خمینی در پیامی از داریوش فروهر وزیر کار دولت موقت خواست تا هرچه سریع‌تر به وضع زندگی کارگران و کار آنان رسیدگی شود.

افزایش بحث‌ها بر سر حجاب زنان در ادارات که پس از پیروزی انقلاب اسلامی شکل‌گرفته بود، باعث شد تا رهبر انقلاب با پرسش خبرنگاران در این باره مواجه شود.

روزنامه اطلاعات در 26 اسفند 57 تصویر سندی از ساواک را منتشر می کند که مربوط به بازداشت دکتر علی شریعتی در زندان ساواک ماکو است.

شهربانی اصفهان در سال 1346 به منظور حفظ شعائر اسلامی در ماه مبارک رمضان دستورالعملی صادر کرد که بازخوانی آن جالب توجه است.

در سندی از اسناد تاریخی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، نامه‌ای از اداره کل فرهنگ و هنر استان اصفهان در سال 1345 به چشم می‌خورد که در آن با برگزاری یک کنسرت خاص در ماه رمضان مخالفت شده است.