پرونده ویژه بنیاد پهلوی
در شهریور بیست، زمانی که رضا شاه برای گذراندن سالهای تبعید، ایران را به مقصد جزیره موریس ترک میکرد، کلیه اموال و املاکش را به بهای ده گرم نبات مرغوب برای مصارف خیریه، به پسرش محمدرضای جوان هبه کرد. اموالی که آنها را طی شانزده سال سلطنت به جبر و عنف به دست آورده بود، جهت امور خیریه به پسرش سپرد و برای همیشه ایران را ترک کرد، املاکی که او به جانشینش واگذار کرد، بنیان بنیاد پهلوی را بنا نهاد. اما رضا ماکسیم که یک قزاق جزء در ارتش ایران بود، چگونه آنقدر ثروتمند و به بزرگترین ملاک ایران بدل گردید و چگونه با بخشیدن املاکی که به جبر از صاحبانشان گرفته بود، به پسرش محمدرضا، سنگ بنای نخست بنیادی را گذاشت که اگرچه به بنیاد خیریه پهلوی مشهور بود، اما در واقع هیولایی چند سر بود برای نفوذ در عرصههای مختلف اقتصاد.
کد خبر: ۸۸۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۹
فیلم| آخرین خاطرات رئیسجمهور امریکا از دیدار با شاه
نیکسون پس از سقوط رژیم پهلوی در ایران نیز روابط گرم خود را با شاه حفظ کرد و یکی از اصلیترین عوامل اعمال فشار بر جیمی کارتر برای پذیرش شاه در واشنگتن بود. او در این مصاحبه از آخرین خاطرات خود در ملاقات با محمدرضا پهلوی سخن گفته و از سردرگمی دولتمردان آمریکایی در حمایت از شاه انتقاد کرده است.
کد خبر: ۸۷۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۲
فیلم
تماشای تصاویر موجود در آرشیو شبکه تلویزیونی CBS آمریکا از این رویداد، بعد از گذشت سالها، حس و حال ناب شادی مردم ایران را دوباره زنده می کند.
کد خبر: ۸۷۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۹
انتشار برای نخستینبار | انقلاب ایران به روایت اسناد محرمانه امریکا 4
همزمان با سقوط رژیم پهلوی، دولت کارتر روند اتفاقات در ایران را با بُهت و حیرت دنبال میکرد و بیصبرانه به دنبال فرصتی برای گشودن ارتباط با انقلابیون و تثبیت جایگاه سابق خود در ایران بود. از سوی دیگر محمدرضاشاه که از ایران گریخته بود و دائماً تلاش میکرد به بهانه پیگیری روند درمان بیماری سرطانش به آمریکا برود، تبدیل به بزرگترین مشکل دولت کارتر شده بود. چرا که او از یک طرف هدف انتقاد دوستان محمدرضاپهلوی در واشنگتن بود و از سوی دیگر میترسید با پناه دادن به شاه مخلوع، موجبات خشم بیشتر انقلابیون در ایران را برافروزد.
کد خبر: ۸۷۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۱
انتشار برای نخستینبار | انقلاب ایران به روایت اسناد محرمانه امریکا 3
کمتر از یک هفته از مکالمه برژینسکی با شاه، سفیر آمریکا در تهران ویلیام سالیوان گزارش مفصلی به واشنگتن فرستاد و در آن از احتمال ایرانِ بدون حکومت محمدرضا پهلوی سخن گفت. او در این گزارش از «مفید بودن» اندیشیدن به این ایده نوشت که «شاید حالا وقتش رسیده باشد که احتمالات غیرممکنی را تصور کنیم که پیشازاین حتی ذهنمان هم بدانها خطور نمیکرد».
کد خبر: ۸۷۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۳
اعتراض نماینده بنیاد مستضعفان در سال 58:
محمد حیدری در این گزارش توضیح میدهد که در آن دوره به طور موقت، سمت نظارت کلی بر صفحات داخلی روزنامه را داشته است، بدین شکل که «از طریق تماس دائم با متصدی اجرایی صفحات داخلی بدانم چه موضوعاتی در این صفحات چاپ میشود و اگر مطلبی به مصلحت نبود، مانع چاپ آن شوم...»
کد خبر: ۸۷۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۲
به بهانه فرار محمدرضا پهلوی
یادداشتهای روزانه علم در 26 دی ماه 1355 - که در آن روزها دوره بیماری را سپری میکرد- سراسر هشدار و انذار به شاه بود. علم در آن نامه که دو سال پیش از فرار محمدرضا پهلوی برای او فرستاده بود به علل نارضایتی عمومی از جمله بیبرقی، خرابی تلفن، نبود خواربار، بیاعتنایی به درخواستهای مردم، مقررات خلقالساعه و گرانی نرخها اشاره می کند.
کد خبر: ۸۶۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۷
به مناسبت سالروز فرار محمدرضا پهلوی
شاه سه روز پیش از خروج همیشگیاش از ایران، در 23 دی ماه، با تشکیل شورای سلطنت، تمامی وظایف سلطنت را واگذار کرد و سه روز بعد از ایران خارج شد. امام خمینی در کنفرانسی خبری که همان روز با حضور خبرنگاران در نوفل لوشاتو برگزار شد، خروج شاه از کشور را «طلیعه پیروزی» نامید و آن را به ملت ایران تبریک گفت، اما ایشان «خلع سلطه اجانب» را خبری مهمتر از خروج شاه از کشور نامید و از مردم خواست با کنار گذاشتن اختلافات حزبی و مسلکی، همه با هم برای ساختن این ویرانه، دست به دست هم دهند.
کد خبر: ۸۶۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۶
انتشار برای نخستینبار | انقلاب ایران به روایت اسناد محرمانه امریکا 2
این مکالمه عجیبوغریب که شش دقیقه طول کشید، نشاندهنده سردرگمی و بلاتکلیفی واشنگتن درباره وضعیت و آینده ایران هم هست. برژینسکی چند بار تأکید میکند که از شاه و دولت پهلوی حمایت میکند و تصریح میکند که کارتر هیچ قصدی برای اقدام بر خلاف میل و تصمیم شاه ایران ندارد. بااینحال، برژینسکی نمیتواند نگرانی خود را از وضعیت ایران پنهان کند: «البته اگر دولت پهلوی امتیازات و حمایتهای بیحسابی اعطا کند میتواند منجر به بروز انفجار بزرگتر اعتراضات در ایران شود»
کد خبر: ۸۶۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۵
دیدگاه
شب کریسمس سال 1977/1356 کارتر به ایران سفر کرد و در ضیافت پر زرق و برق کاخ نیاوران، شاه را «محبوب مردم» و ایران را «جزیره ثبات» در منطقه نامید. برای کارتر و سیاست خارجی آمریکا، یک فاجعه بود که با گذشت کمتر از یک سال، وضعیت در ایران دگرگون شد و این جزیره ثبات تبدیل به بزرگترین تهدید برای منافع آمریکا در منطقه گردید. بدون شک درک ناقص دولت کارتر از وضعیت داخلی ایران و منطقه عامل اصلی این کژفهمی شده بود.
کد خبر: ۸۶۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۳
به بهانه شصتمین سال ترور جان.اف. کندی
جان اف. کندی روز 22 نوامبر 1963 در دالاس آمریکا ترور شد. او از ۲۰ ژانویه ۱۹۶۱ – ۲۲ نوامبر ۱۹۶۳ / 30 دی 1339-1 آذر 1342 نخستوزیر ایالات متحده بود. دوران ریاستجمهوری کندی، برای شاه مصیبتبارترین دوران روابطش با آمریکا محسوب میشد. با توجه به اسناد و مدارک و کتاب منشر شده موجود در این زمان، نه آمریکا اطمینان چندانی از ماندگار بودن نظام شاه با توجه به اوضاع بحرانی آن زمان داشت و نه شاه رفتار دولتمردان آمریکا را نسبت به خود میپسندید.
کد خبر: ۸۵۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۳۰
نامه منتشرنشده ثریا اسفندیاری
ثریا اسفندیاری بختیاری که هفت سال (۱۳۳۶-۱۳۲۹) ملکه دربار ایران بود؛ سالها بعد از جدایی در نامهای به عبدالکریم ایادی پزشک مخصوص دربار با «ارباب» خواندن شاه، از او میخواهد مانع از نوشتن دربارهاش در کتاب زندگینامه محمدرضاشاه شود؛ نامهای که از هتل پالاس بادروت در سنتموریتس سوئیس فرستاده شده و ملکه سابق نوشته تا آن زمان چیزی درباره خودش نگفته و ننوشته است؛ گرچه در سال ۱۳۷۱، ۹ سال قبل از فوت در ۶۹ سالگی، خاطراتش را در کتاب «کاخ تنهایی» منتشر کرد.
کد خبر: ۸۵۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۳
اردشیر زاهدی از کارگزاران رژیم پهلوی و داماد شاه در مصاحبه خود با پروژه تاریخ شفاهی هاروارد به انتقادات خود از آن جشنها میپردازد.
کد خبر: ۸۵۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۳۰
اسنادی از روابط پشت پرده رژیم پهلوی و رژیم صهیونیستی
پس از کودتای 28 مرداد 1332 روابط دوستانهای میان رژیم پهلوی و رژیم صهیونیستی شکل گرفت. این روابط در دهه پنجاه در حالیکه ایران به عنوان ژاندارم منطقه، عهدهدار امنیت خلیج فارس شده بود و کشورهای عربی جبههای متحد در مقابل اسرائیل تشکیل داده بودند، به صورت تنگاتنگی ادامه یافت. با این وجود، شاه همواره در ظاهر خود را حامی ملت مظلوم فلسطین نشان میداد و کشورهای اسلامی را به تفاهم و همدلی دعوت میکرد.او درست زمانی که در ظاهر برای احقاق حقوق فلسطینیها سخنرانی میکرد، در پشت پرده روابط گسترده اقتصادی با اسرائیل داشت و هنگامی که کشورهای عربی به صورت متحد اسرائیل را تحریم کرده بودند، رژیم پهلوی نه تنها هرگز در تحریم نفتی اعراب شرکت نکرد، بلکه همواره بزرگترین فروشنده نفت به رژیم صهیونیستی بود.
کد خبر: ۸۵۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۶
اسنادی که شکست سیاست تکحزبی را نشان میدهد
روز سوم مهر ماه ۱۳۵۷ خبر انحلال تشکیلات حزب رستاخیز اعلام شد. اعلام انحلال حزب رستاخیز اعلام شکست سیاست تکحزبی محمدرضاشاه پهلوی بود؛ حزبی که ۱۱ اسفند ۱۳۵۳ تشکیل شد و اولین کنگرهاش را دهم اردیبهشت ۱۳۵۴ برگزار کرد و شاه گفت هر کس عضو آن نشود، دو راه برایش وجود دارد: «او جایش یا در زندان ایران است، یا اگر بخواهد فردا با کمال میل بدون اخذ حق عوارض، گذرنامه در دستش میگذاریم و به هر جایی که دلش میخواهد، برود.» کمتر از ۴ سال بعد، حزب واحد نظام شاهنشاهی چنان متزلزل شده بود که بودجهاش در سال ۱۳۵۷ نسبت به سال قبل آن ۱۶ میلیون تومان کاهش یافت! ۳ مهر ۱۳۵۷ دبیرکل حزب رستاخیز «منتفی بودن موجودیت» آن را اعلام کرد و در جلسه ۸ مهر انحلال حزب رسما اعلام شد و جواد سعید استعفا داد.
کد خبر: ۸۵۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۵
روایت سقوط 4 / ارتشبد حسن طوفانیان
یک خارجی که من با او شرفیاب بودم به اعلیحضرت توصیه کرد، نمیگویم به خارجیها گوش نکنید ولی خودتان هم تصمیم بگیرید فقط به حرف خارجی توجه نکنید، خودتان هم تصمیم بگیرید.
کد خبر: ۸۳۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۶
روایت مخبرالسلطنه از عزل رضا خان
نظر به اینکه من همه قوای خود را در این چند ساله مصروف امور کشور کردهام ناتوان شدهام حس میکنم که اینک وقت آن رسیده است که یک قوه جوانتری به کارهای کشور که مراقبت دائم لازم دارد بپردازد و اسباب سعادت و رفاهیات ملت را فراهم بیاورد بنابراین امور سلطنت را به ولیعهد و جانشین خود تفویض کردم و از کار کناره نمودم از امروز که 25 شهریور 1320 است.
کد خبر: ۸۰۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۲۳
نقشه کیم روزولت علیه انقلاب اسلامی
اعلیحضرت که از شنیدن حرفهای کیم [روزولت] به وحشت افتاده بودند، گفتند: «این طرح مثل قصههای جیمز باند است.»
کد خبر: ۷۹۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۲۵
تطهیر ناشدنی
پس از روی كار آمدن محمدرضا پهلوی ، انگلیس برای نظارت هرچه بهتر به اعمال شاه و نیز هدایت وی به سمت منافع بریتانیا، عوامل خود را به روشهای گوناگون در اطراف شاه مستقر كرد. در این دوران سفارت انگلیس نقش مهمی در دستیابی اشخاص به مقامات و مشاغل مهم داشت. پس از ملی شدن نفت، انگلیس و آمریكا به منظور كنترل اوضاع ایران به فكر تشكیل سازمانهای اطلاعاتی افتادند، تا بتوانند منافع خود را تضمین كنند. در بحبوحه انقلاب اسلامی، شاه سفرای دولتهای انگلیس و آمریكا را به عنوان مشاورین خود برگزید تا بتواند با راهنماییهای آنان در مقابل امواج توفنده انقلاب، سدی را به وجود آورد. اما نه شاه و نه اربابان آمریکایی و انگلیسی او نتوانستند در مقابل انقلاب عظیم مردم مقاومت کنند.
کد خبر: ۷۷۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۰۴
وقتی شاه که در 26 دی 1357، برای آخرین بار از ایران خارج شده بود، پس از تسلیم ارتش شاهنشاهی، سقوط دولت محتضر شاپور بختیار و بهتبع آن، پیروزی انقلاب اسلامی مردم ایران، مطلع شد که ارتشبد حسین فردوست، در اعلام بیطرفی و بلکه تسلیم شدنِ ارتش شاهنشاهی بهانقلابیون، نقشی مؤثر ایفا کرده است، سخت ناراحت شد، که گویا انتظار نداشت دوست دوران کودکی و برکشیدهِ دوره طولانی سلطنت او، در فرایندی که بهسقوط قطعی حکومتِ او منتهی گردیده بود، نقشی ایفا کرده باشد.
کد خبر: ۷۷۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۷