مرکز اسناد انقلاب اسلامی

در تکوین نظام فکری و عمل سیاسی آیت الله سید محمود طالقانی، جریان‌های مختلف فکری از جمله جـــریان بیداری اسلامی، جریان اندیشه انقلابــــی، جریان مشروطه‌خــــــواهی، جریان روشنفکری دینی و... اثرگـــذار بوده اند. آیت الله طالقانی از نظرات و آرای بیدارگران جهان عرب نیز بسیار بهره برد و آثار اندیشمندانی چون رشیدرضا، کواکبی، سید قطب و امثالهم را همواره مورد توجه قرار می ­داد.

عد از مدت کوتاهی آقای نواب برای آن ده و امام‌زاده برنامه‌ریزی کردند و به افرادی گفتند که به آن امام‌زاده بروید و اگر کسی در آن جا مشروب خورد، او را روی تخت بخوابانید و طبق دستور اسلام هشتاد ضربه شلاق بزنید. اگر زن بی‌حجابی آمد، یک زن او را شلاق بزند. براساس این دستور، تمام مأموران انتظامات اسلامی در آن امامزاده مستقر شدند. بحمدالله حتی یک نفر هم جرأت نکرد بیاید آن جا مشروب بخورد و فساد کند و به این شکل آن مکان مقدس پاک‌سازی شد.

آیت‌الله سید محمود طالقانی از مبارزین جان بر کف انقلابی بود که در راه اعتلای فرهنگ مبارزه علیه رژیم پهلوی لحظه‌ای فروگذاری به عمل نیاورد. در مناسبت‌های مختلف و فرصت‌های پیش آمده با ایراد سخنرانی و روشنگری به افشاگری علیه رژیم پهلوی می‌پرداخت و در این راستا مورد تعقیب و آزار ساواک و شهربانی قرار گرفته بود. چندین بار توسط سازمان‌های مذکور دستگیر و به مناطق مختلف کشور تبعید شده بود که در محل‌های تبعید نیز دست از مبارزه برنمی‌داشت.

آیت الله طالقانی در محرم سال 1357 طی اعلامیه‌ای از مردم خواست در تظاهرات روز تاسوعای آن سال شرکت کنند. در بخشی از این اعلامیه آمده بود: اینجانب روز یکشنبه(تاسوعا) که با روز اعلامیه جهانی حقوق بشر مصادف است از ساعت 9 با عزم و معرفت و آگاهی به تمام جوانب و لوازم امر این راهپیمایی را از خانه‌ام آغاز می‌کنم. البته هیئتی برای تدارک و انتظام امور این راهپیمایی بزرگ سرپرستی و نظارت خواهد داشت.

سيد محمود طالقاني، فرزند آيت‌الله ابوالحسن طالقاني در 4 ربيع الاول 1329(1289ش) در طالقان به دنيا آمد.وي در 19 شهريور 1358 در حالي كه مذاكرات مجلس خبرگان اساسي در جريان بود و وي در آن عضويت داشت، درگذشت و در بهشت زهراي تهران به خاك سپرده شد.

طالقانی به رغم شنیدن تغییر ایدئولوژی سازمان، جهت مطمئن شدن از این مسئله حاضر شد تا در یک مأموریت مخفی و خطرناک با یکی از رابطین مجاهد برای دیدار با محمدتقی شهرام و بهرام آرام به محلی ناشناس و نامعلوم برود. شهرام در خصوص این ملاقات می‌گوید: « ظرف نیم ساعت ماجرای تغییر ایدئولوژی را شرح دادم. در طول این مدت آقای طالقانی ساکت بود و حرفی نزد و حرف من تمام شد. با صدایی که آشکارا می‌لرزید پرسید: حالا اسم خودتون و سازمان را چی گذاشته‌اید؟ گفتم: هیچ ! همان «سازمان مجاهدین خلق ایران» که بر افروخته شد و گفت: شما حق نداشتید این کار را بکنید».بنا به اعترافات وحید افراخته که در این ملاقات حضور داشته و در مقابل اعتراض شدید طالقانی به اینکه این سازمانی است با آرم مخصوص و مرامنامه خاص و شما به چه ضوابطی دست به چنین کاری زده‌اید؟ صریحاً به او گفتند: «اگر صدایت در مورد تغییر ایدئولوژی در بیاید، تو را می‌کشیم و وانمود می‌کنیم که رژیم تو را کشته و شهیدنمایت می‌کنیم». طالقانی با شهامت به آن‌ها می‌توپد که: «من عمری از توپ و تانک رژیم امریکایی شما نترسیدم، توقع دارید. اکنون از یک اسلحه قراضه شما بترسم».