مرکز اسناد انقلاب اسلامی

در روز عيد فطر 57، بيش‌ از پنجاه‌ هزار نفر از مردم‌ يزد پس‌ از اقامه‌‌ نماز عيدفطر در مقابل‌ مسجد حظيره‌ اجتماع‌ كردند. جمعيت‌ در حالي‌ كه‌ آيت‌الله صدوقي‌ و چند تن‌ از روحانيون‌ در پيشاپيش‌ آنها در حركت‌ بودند، در صفوف‌ منظم‌ در خيابان‌هاي‌ شهر به‌ راه‌ افتادند.تظاهركنندگان‌ از مسير خيابان‌ پهلوي‌، ميدان‌ اميرچخماق، خيابان‌هاي‌ ثريا، سلسبيل‌ و شهرباني‌ عبور كردند. تعداد زيادي‌ از زنان‌ با چادر مشكي‌ نيز در اين‌ راهپيمايي‌ شركت‌ داشتند. اولين‌ جرقه‌‌ پيوند بين‌ مردم‌ یزد و ارتش‌ در اين‌ راهپيمايي‌ زده‌ شد.

در روز چهلم شهدای تبریز در یزد و به‌رغم‌ تمام‌ تلاش‌ و تكاپوي‌ ساواك‌ و ديگر نيروهاي‌ در اختيار رژيم‌ براي‌ جلوگيري‌ از تشكيل‌ مجلس‌ مذكور، اين‌ مجلس‌ در صبح‌ روز دهم‌ فروردين‌ در مسجد حظيره‌ برپا گرديد. آخرين‌ تلاش‌ در اين‌ زمينه‌، ديدار رئيس‌ شهرباني‌ استان‌ يزد، سرهنگ‌ جهانگير هاشمي‌، به‌ اتفاق رئيس‌ دايره‌‌ راهنمايي‌ و رانندگي‌ شهرباني‌، سرگرد محمود سميعي‌، با آيت‌الله صدوقي‌ در سحرگاه‌ روز دهم‌ فروردين‌ در مسجد حظيره‌ براي‌ متقاعد كردن‌ وي‌ جهت‌ جلوگيري‌ از اين‌ مراسم‌ بود که آیت الله صدوقی نپذیرفت.بدين‌ ترتيب‌، از صبح‌ روز دهم‌ فروردين‌، مردم‌ متدين‌ و انقلابي‌ يزد، به‌تدريج‌ يكي‌ پس‌ از ديگري‌ وارد مسجد حظيره‌ شدند و در آنجا اجتماع‌ كردند. لحظه‌ به‌ لحظه‌ به‌ تعداد جمعيت‌ كه‌ بسياري‌ از آنان‌ را نوجوانان‌ و جوانان‌ تشكيل‌ مي‌داد افزوده‌ مي‌شد. در اين‌ مراسم‌ باشكوه‌ ابتدا حجت‌الاسلام‌ حافظيه‌ سخنراني‌ كرد، سپس‌ راشديزدي‌ به‌ ايراد سخن‌ پرداخت‌ و چون‌ ممنوع‌المنبر بود، ايستاده‌ پاي‌ منبر صحبت‌ مي‌كرد. سخنان‌ وي‌ بسيار كوبنده‌ و تكان‌دهنده‌ بود.

بر اساس گزارش‌های مأموران ساواک، تظاهرات روز تاسوعای مردم شهر یزد با حضور گسترده مردم، به حالت باشکوهی برگزار گردید. شمار جمعیت در حدود ۱۰ هزار نفر بود.

به دنبال کشتار مردم یزد در فروردین 57 حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که در آن زمان در ایرانشهر به سر می‌بردند،طی اعلامیه‌ای با مردم، خانواده شهدا و مجروحین ابراز همدردی کردند و فرمودند: بانهایت تأسف اطلاع یافتیم که شدت و خشونت پلیس مردم ناشناس، کسانی که خود را در خدمت مردم معرفی می‌کنند در یزد به کشتار و زخمی شدن مردم مسلمان منتهی گشته و زخم عمیق و لبالب از خونی را که فاجعه قم و تبریز بر پیکر ملت وارد ساخته بود، به ضربتی دیگر در یزد و جهرم و چند شهر دیگر، عمیق‌تر و خونین‌تر کرده است. جای آن است که این ددمنشی مصیبت آفرین به حضرت عالی و همه علمای متعهد تسلیت گفته شود ... در پایان، یاد شهادت برادران یزدی را گرامی و مقدس دانسته، عزت و سرافرازی و موفقیت جناب عالی و دیگر علمای آگاه و متعهد یزد را که ملجاً و پناهگاه و پشتیبان و همراه مردم بوده و در ارشاد و هدایت خلقی کوشیده‌اند، از خداوند متعال مسئلت می‌نمایم.

محمود صلاحی می گوید: بسیاری از پیام ها و اعلامیه‌های امام که از نجف می‌آمد اولین بار به دست شهید صدوقی می‌رسید و با دستور وی از روی نوار پیاده می شد یا اگر اعلامیه بود، در تعداد بسیار چاپ و تکثیر می شد. بنابراین یزد به عنوان یکی از کانون‌های اصلی مبارزه علیه رژیم پهلوی در آمده بود و افراد بسیاری در این کار نقش داشتند.

در روز دهم فروردین مردم یزد از گوشه و کنار شهر به سوی مسجد حرکت کردند. آقای صدوقی قبل از ساعت9در مسجد حاضر شد و جمعیت در صحن مسجد و خیابان های اطراف موج می زد. آقای راشد یزدی پشت بلندگو قرار گرفت و از تکامل صحبت کرد و گفت که همه چیز در خدمت انسان قرار گرفته و "انسان ها باید کشته شوند تا عدالت اجتماعی برقرار شود و ما از کشته شدن ترسی نداریم."جمعیت به شدت تحت تأثیر این سخنان قرار گرفت و به محض تمام شدن مراسم در خیابان ها دست به تظاهرات زدند.