حزب توده میگوید ما به همان صورت که برای انگلستان در ایران منافعی قائلیم و بر علیه آن سخن نمیگوییم، باید معترف باشیم که دولت شوروی در ایران منافع جدّی دارد
در 17 فروردین 1361 صادق قطبزاده، عضو شورای انقلاب، سرپرست رادیو و تلویزیون (بهمن 1357-آذر 1358) و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی (آذر 1358-شهریور 1359) به اتهام طرح کودتا بازداشت و در 24 شهریور ماه اعدام شد. در سالروز بازداشت او نقش حزب توده در کودتای یاد شده را بررسی کردهایم.
کد خبر: ۸۸۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۸
انتشار برای نخستینبار | دستنوشته دکتر علی شریعتی درباره نهضت ملی نفت
دکتر علی شریعتی در بخشی از دستنوشتههای خود به تبیین خصوصیات فکری و روحیاش در دوران نوجوانی با توجه به اوضاع اجتماعی و سیاسی آن دوره و نحوه ورود به فعالیتهای فرهنگی پرداخته است. دوران نوجوانی او همزمان بود با نهضت ملی شدن صنعت نفت و برای او که به نوشته خود مبنای فکریاش مذهبی و جهت اجتماعیاش ملی بود، این جریان جاذبه داشت. کمااینکه در این دستنوشتهها هم تأکید کرده که جریانی که با نهضت ملی مبارزه میکرد حزب توده بود.
در پی وقایع نهم دی ماه و در چهلمین روز فاجعه هجوم به حرم مطهر امام رضا(ع)، صبح یکشنبه ۱۰ دیماه، تانکهای ارتش با هدف از بین بردن هر فردی وارد مرکز شهر شدند. در آن روز تجمعی در مقابل باغ ملی و مهمانسرای ارتش در حال برگزاری بود که جنایات بیرحمانه مامورین شاه باعث کشته شدن مردم حاضر در آن تجمعات شد. در این روز تانکها و نفربرهای ارتش بعد از شلیک تیر و گلوله تعدادی از مردم حاضر در صحنه تظاهرات را به شهادت رسانده و وحشیانهترین صحنههای ممکن را در شهر رقم زدند.
کد خبر: ۸۶۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۲
نظر احسان طبری درباره کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم»
«کیانوری» اعتراف کرد که ماتریالیستهای ایران دو مسئله را به حساب نیاوردند و بدین سبب گمان میکردند که خواهند توانست مذهبیون را با شعارهای سیاسی _ اجتماعی از میدان به در کنند.
در بخشی از این گزارش آمده: « مهندس بازرگان میگفت: ما هرگز برنامهاى براى تضعیف مقام سلطنت نداریم و با تودهایها همهمکارى نخواهیم نمود و میخواهیم فقط از آزادى در ایران دفاع کنیم...».
در ايام ملى شدن نفت، رييس آموزش و پرورش آبادان دستور انتقال و تبعيد هفت نفر از تودهاىها را داده بود، اما آنها با پررويى و وقاحت به اين دستور ترتيب اثر نمىدادند. من در منبر به اين جريان اشاره كردم و خواستار اجراى دستور رييس آموزش و پرورش شدم. در همين هنگام يكى از فداييان اسلام يادداشتى به من داد كه در آن نوشته شده بود: اين هفت نفر كه دستور انتقالشان داده شده بايد بروند، در غير اين صورت جسد آنها در كنار رودخانه بهمنشير خواهد افتاد و قاتل نيز بر سر جنازه آنها خواهد ايستاد. در پى خوانده شدن اين نوشته در منبر شور و هيجان عجيبى در شهر ايجاد شد.
15 آذر 1362 محاکمه اعضای سازمان مخفی حزب منحله توده در دادگاه انقلاب اسلامی ارتش آغاز شد. حزب توده پس از تشكیل در سالهای آغازین دههی 1320، كمكم فعالیتهای خود را گسترش داد؛ در بهمن 1327 در پی سوءقصد علیه شاه و دستگیریهای گستردهی اعضای آن و نیز خروج برخی از رهبران حزب از كشور، افول آن آغاز شد. به دنبال نهضت ملی نفت، این حزب گاه به مثابه عاملی مخرب و بازدارنده به ایفای نقش پرداخت. عملکرد اعضای حزب بعد از پیروزی انقلاب اسلامی سرانجام دستگیری آنان را در پی داشت. به دنبال اظهارات و اعترافات صریح اعضای بلندپایهی حزب و نیز مستند به اسناد و مدارک به دستآمده از حزب مذكور، اردیبهشت 1362 دادستانی كل انقلاب اسلامی، انحلال حزب توده را به طور رسمی اعلام كرد.
هاتفی به همراه جمعی از سران حزب، اردیبهشت ماه 1362 دستگیر شد و در بازجوییها نیز مقاومت چندانی از خود نشان نداد و درباره مسائل مختلف از جمله اوضاع حزب پس از ضربه اول -بهمن 61- تا ضربه دوم -اردیبهشت 62- و تشکیلات مخفی حزب صحبت کرد. صبح روز 19 تیرماه نگهبان زندان وقتی به سلول او مراجعه میکند، با پیکر بیجان او که خود را حلقآویز کرده بود مواجه میشود. در اولین گزارش کتبی درباره خودکشی هاتفی، نگهبان زندان عنوان کرد که او «با پیراهن خود را حلقآویز کرده» این گزارش تصریح کرد: «پیراهن به شکل طناب بود طاقت نیاورده و پاره شده بود و متهم در گوشه سلول افتاده بود.»
آیتالله کمالوند در راستای مبارزه با رژیم پهلوی و حفظ اسلام و روحانیت از هیچ تلاشی فروگذار نبوده است. نفوذ گسترده وی در اقشار مختلف مردم موجب انسجام نیروهای مذهبی و جلوگیری از فعالیتهای گروههای انحرافی میشد.
شعبه حزب توده در اصفهان از فعالترین واحدهای آن در کشور بود، بهطوری که اکثر نیروهای کارگری طرفدار آن بودند. دفتر حزب در دروازه دولت، بالای خیاطی درگاهی قرار داشت. این دفتر در جریان وقایع پس از غائله فرقه دموکرات آذربایجان توسط طرفداران اتحادیه کارگری و حزب دموکرات قوامالسلطنه مورد هجوم قرار گرفت. مهاجمین، دفتر حزب را ویران کردند و از بالای ساختمان وسایل آن از جمله میز، صندلی و رادیو را به کف خیابان چهارباغ ریختند.
نیمه اردیبهشت 1362 دادستانی انقلاب اسلامی طی ابلاغیهای انحلال رسمی حزب توده ایران را اعلام و تاریخ و نحوه مراجعه اعضاء و هوادارن آن حزب را به دادستانی مشخص کرد. در اطلاعیه دادستانی انقلاب، حزب توده «خائن به اسلام» نامیده شده بود و جاسوسی به نفع بیگانگان، سرقت اسلحه، رابطه با گروهکهای محارب، اخلال در کارخانجات، نفوذ در سازمانها و نهادها به عنوان بخشی از خیانتهای حزب برشمرده شد. بر این اساس دادستانی انقلاب به موجب این حکم « حزب توده را منحل اعلام داشته و هر نوع فعالیتی به نفع آنان را غیرقانونی و عملی ضدانقلابی» اعلام نمود. علاوه بر این، حزب توده در دوران نهضت ملی نفت، در جریان انقلاب اسلامی و بعد از پیروزی انقلاب و نیز در دوران جنگ تحمیلی، با خیانت به ملت ایران برنامههای مخرب خود را به پیش برد و سرانجام کار این حزب به آنجا رسید که طرد و منحل شد.
حزب توده با تکیه بر 40 سال سابقه کار تشکیلاتی آشکار و پنهان و با یدک کشیدن تجربیات دوره های آموزشی تئوری و عملی در مراکز مارکسیستی، بخصوص مراکز شوروی، هرگز باور نمی کرد که در معرض کنترل سرویس اطلاعاتی کشوری قرار دارد و آن را شماری جوان انقلابی و احساساتی ارزیابی می کنند. حزب توده در شرایطی که احساس می کرد در اوج قدرت است و به طور کامل در همه ی مراکز حساس و مهم کشور ریشه دوانده است، ضربه خورد و این آفت بزرگ از دامن جامعهی اسلامی زدوده شد.
شهید بهشتی خطاب به کیانوری اظهار داشت: «حدود 60 سال است که مارکسیستها در ایران خیانت کردهاند؛ حزب توده که الان میگوید «من در خط امام هستم» تاریخچهاش تاریخچه خیانت است...»
کیانوری گفت: «به نظر ما این تخلفات خیلی سنگین است در چهارچوب جاسوسی - خیانت -تخلف، همه در آن میگنجد و به قدری سنگین است که به نظر من سنگینترین مجازاتهایی که جمهوری اسلامی بخواهد، حق دارد که در مورد این تخلفات [اعمال کند]...»
محمود اعتمادزاده (بهآذین) در اعترافات تلویزیونی خود با اشاره به شکست مارکسیسم در ایران گفت: بطور کلی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و استقرار حاکمیت بلامعارض اسلامی، مارکسیسم در ایران به بن بست رسید و هیچگونه جایی در زندگی سیاسی ایران ندارد و نمیتواند داشته باشد.