تحرکات محرمانه دفتر ابوالحسن بنی‌صدر چه بود؟/ شواهدی از خیانت‌ها و جاسوسی‌های دفتر رئیس‌جمهور معزول
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ در روز 31 خرداد 1360، لایحه عدم کفایت ابوالحسن بنی‌صدر، رئیس‌جمهور وقت، در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و فردای آن روز امام طی حکمی رای نمایندگان مجلس را تائید کرده و فرمودند: «پس از رأی اکثریت قاطع نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی مبنی بر اینکه آقای ابوالحسن بنی‌صدر برای ریاست جمهوری اسلامی ایران کفایت سیاسی ندارد، ایشان را از ریاست جمهوری اسلامی ایران عزل نمودم.»
بدون شک، از جمله مولفه‌هایی که در روند عزل بنی‌صدر موثر بود، خیانت‌های دفتر رئیس‌جمهور وقت بود. براساس مندرجات کتاب «امام خمینی و مهار فتنه بنی‌صدر و منافقین» که توسط موسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است، در ابتدا «مركز تحقیقات اسلامی» با تلاش‌های بنی‌صدر تاسیس شد و سپس این مرکز با شروع فعالیتهای انتخابات ریاست‌جمهوری تقریباً در تمامی شهرستانها در جهت تبلیغ برای بنی‌صدر شروع به فعایت کرد. پس از پیروزی بنی‌صدر در انتخابات، این مركز به «دفتر هماهنگیهای مردم با ریاست‌جمهوری» تغییر نام داد و فعالیت خود را گسترش داد.
دفتر بنی‌صدر؛ محلی برای جاسوسی
یکی از حوزه‌های فعالیت دفتر بنی‌صدر، جاسوسی و ربایش اطلاعات بود. گروهی به سرپرستی انتظاریون، بهبهانی و صدرالحفاظی، کادر اطلاعاتی دفتر بنی‌صدر را اداره میکردند و گروهی مأمور در اختیار داشتند. وظایف این کادر عبارت بودند از:
- شناسایی نهادها و عوامل انقلابی
- مبارزه و کارشکنی در مقابل انقلاب و افترا و پراکندن شایعات
- ایجاد، تشکیل و همکاری و هماهنگی در بین عوامل ضدانقلاب
- ارتباط با عوامل خارجی و فراریان
دفتر بنی‌صدر برای انجام کارهای اطلاعاتی افرادِ متخصص از اداره مخابرات در اختیار داشت که از جدیدترین وسایل ردگیری و استراق سمع استفاده میکردند. این کادر مجهز مأمور بودند تلفنهای افراد طراز اول حزب‌اللهی را کنترل کنند. همچنین تعدادی مأمور با موتورسیکلتها و اتومبیلهای تندرو در اختیار دفتر بودند که مأمور ردیابی، تعقیب و تحقیق بودند.
اداره اطلاعات دفتر به منظور رسیدن به اهداف خویش از هیچ کاری روگردان نبود و سرقت اسناد یکی از معمولیترین کارهای آنان بود. بارزترین سرقتِ اسناد از وزارت خارجه مربوط به برادر بزرگ مسعود رجوی بود که از طرف پاسداران کشف و تحت رسیدگی قرار گرفت.
اخبار مورد پسند قسمت اطلاعاتی دفتر، اخباری بود که علیه روحانیت مبارز و نهادهای انقلابی جمع‌آوری میکردند. علاوه بر این، یکی از فعالیتهای مهم دفتر جذبِ ناراضیان و گروهک‌های ضد انقلاب در داخل دفتر بود، به‌طوری‌که محل تجمع و فعالیت اغلب مائوئیستها، جبهه ملی، سازمان مجاهدین خلق، رنجبران، پیکار، راه کارگر، فدائیان، ساواکی‌های بازنشسته، افسران رکن 2 و ضد اطلاعات زمان شاه شده بود.
دفتر بنی‌صدر منطقاً باید در جریان سیاست‌های خارجی كشور قرار می‌گرفت اما روابط خارجی دفتر عمدتاً در تماس با خبرنگاران خارجی بود كه فعالیت آنها به برقراری ارتباط بین بنی‌صدر و سیاستمداران خارجی محدود می‌شد. از جمله با:
1ـ پل ویئی كه از قبل نیز با بنی‌صدر ارتباط داشت و رابط سوسیالیست‌های فرانسه بود.
2ـ الوا خبرنگار یهودی‌الاصل تونسی كه طرح مك‌راید در خصوص تشكیل دادگاه نورنبرگ را جهت محاكمه شاه به اطلاع بنی‌صدر رساند.
3ـ صحراوی خبرنگار سوسیالیست كه زمینه سفر كرایسكی و پالمه به ایران را فراهم كرد.
4ـ اریك رولو كه ملاقات‌های خصوصی فراوانی با بنی‌صدر داشت و در این ملاقات‌ها گزارش اوضاع سیاسی غرب را به بنی‌صدر می‌داد.
5ـ ملاقات با میتران كه توسط احمد تاجیك و سنجابی و فرهنگ انجام گرفت.
از دیگر سو، دفتر بنی‌صدر در طراحی توطئه‌ها علیه نظام جمهوری اسلامی هم فعال بود. براساس یک سند غیرقابل افشا از سپاه پاسداران که روابط جاسوسی دفتر بنی‌صدر را بررسی کرده است، مهندس اسفندیار درویش، مشاور صنعتی ریاست‌جمهوری به همراه افرادی دیگر در کودتای نافرجام نقاب (نوژه) نقش فعالی داشته و با منوچهر قربانی سرشاخه مالی کودتاچیان همکاری نزدیک می‌کرده و قبل و بعد از کودتا میلیونها تومان پول رد و بدل کرده است. وی به اتفاق چند نفر دیگر جلسات مشترکی در شمال در ویلای منوچهر قربانی برگزار و فعالیتهای گسترده‌ای را در آن منطقه دنبال میکرد. علاوه بر این روناس و مسعودی محور ارتباط بنی‌صدر و دفتر وی با بختیار و گروه اپوزیسیون بودند.
دفتر بنی‌صدر روابط خارجی خود را تا آنجا گسترش داد که دو نفر از اعضای خود به نام سعید سنجابی و منصور فرهنگ را در زمانی که فضای ایران پر از شعار «مرگ بر آمریکا» بود و آمریکا هر روز مشكلی برای ایران ایجاد می‌كرد، به آمریکا فرستاد تا مقدمات ملاقات بنی‌صدر و ریگان را فراهم نمایند. در مورد مسافرت سعید سنجابی و منصور فرهنگ روزنامههای خارجی با تیترهای بزرگ موضوع را برملا کردند و کار به مجلس و استیضاح بنی‌صدر کشید و سرانجام بنی‌صدر به دلیل خیانت‌های پرشمار و متعدد، از سمت خود عزل شد.
