مرکز اسناد انقلاب اسلامی

تهرانی، مدیر کل انتخابات وزارت کشور در تاریخ 27 مرداد 1364 در گفت‌گو با روزنامه کیهان گفت: استقبال از انتخابات ریاست جمهوری این دوره در استان کردستان با توجه به شرارت‌های ضد انقلاب بیشتر از دوره‌های قبل بوده و این مسئله جالبی بود.

حجت‌الاسلام رضوی اردکانی درباره سخنرانی خود در بندرعباس درباره خلع محمدرضا پهلوی از سلطنت می‌گوید: جلسه مهمی در مسجد فاطمی بندرعباس برگزار شد. همه روحانیون و منبری ها آمدند و جمعیت به قدری زیاد شد که خیابان و میدان جلوی مسجد، مملو از جمعیت بود و نیروهای شهربانی گارد و نیروی ویژه هوایی و دریایی مردم را محاصره کردند. من منبر رفتم و فصلی کاملی از نحوه حکومت اسلامی بیان کردم و گفتم: حکومت سلطنتی، نه عقلی است و نه شرعی و نه عرف سالم آن را قبول می کند؛ مخصوصاً اگر فاسد باشد. به طور رسمی فساد دربار پهلوی و خاندان کثیفش را برشمردم و به طور رسمی اعلام کردم که طبق فرمان امام خمینی از پاریس، از همین تاریخ ما رسماً شاه را از سلطنت خلع می‌کنیم. سپس جمعیت تکبیر گفتند.

با گسترش تظاهرات مردم اصفهان در مرداد 57، نیروهای انتظامی چون نتوانستند شهر را به کنترل خود درآورند از نیروهای نظامی کمک گرفتند؛ ارتش با تمام تجهیزات وارد صحنه شد و کنترل شهر را به دست گرفت. متعاقب آن در روز 20 مردادماه شورای تأمین استان اصفهان تشکیل جلسه داد و اعلام حکومت نظامی کرد و سرلشکر رضا ناجی، فرمانده مرکز توپخانه اصفهان به عنوان فرماندار نظامی شهر مأمور سرکوب مردم شد. در این جلسه تاکید شد: 1- حکومت نظامی باید با شدت عمل کند و متخلفین را دستگیر و تسلیم دادگاه نظامی کند. 2- تمامی محرکین واقعه اخیر در هر موقعیتی که باشند باید دستگیر و تحت تعقیب قرار بگیرند. 3- دستور داده شده 20 دستگاه نفربر زرهی به اصفهان اعزام [شوند]. 4- اسامی اعضای دادگاه نظامی را سریع اعلام دارید. ظرف روز 21 مرداد توسط رضا ناجی گزارش گردد. عصر جمعه هیات دولت نیز بنا به درخواست مقامات اصفهان تشکیل جلسه داد و حکومت نظامی را به مدت یک ماه در اصفهان تأیید کرد.

اولین نشانه‌های بسیج سیاسی در زنجان در تابستان 1356 با حضور سخنرانان مذهبی ضد رژیم آغاز شد و با حضور آیت الله مشکینی مسجد ولی‌عصر به کانون انقلاب تبدیل شد و طیف عظیمی از مردم،به ویژ جوانان، در آن حضور یافتند به طوری که حدود سه هزار نفر در هر روز برای استماع یک سخنرانی سیاسی جمع می‌شدند و سپس به تظاهرات ضد رژیم می‌پرداختند.

در سال 1352 آیت‌الله مشکینی به دلیل فعالیت‌های انقلابی در قم و اردبیل توسط ساواک دستگیر و به مدت سه سال به ماهان استان کرمان تبعید شد. آیت‌الله مشکینی در دوران تبعید در ماهان علاوه بر برگزاری نماز جماعت و ارتباط مستمر با مردم این شهر و سایر شهرهای اطراف، تلاش زیادی در رسیدگی به مسائل دینی مردم داشت؛ که بر اثر همین فعالیت‌ها بعد از حضور وی در این شهر، امر تبلیغ و حضور طلاب و روحانیون در روستاها و بخش‌های این شهر بیشتر شد و با حمایت مادی و معنوی آیت‌الله مشکینی، بعضی از روستاها و حتی شهرهای کوچک استان کرمان که سال ها بود از دسترسی به یک روحانی جهت امور دینی محروم بودند، توانستند روحانی داشته باشند. همچنین وی فریضه نمازجمعه و دعای ندبه را در این شهر بنیان گذاشت و با برگزاری چنین برنامه‌هایی باعث شد مردم بیشتر در کنار یکدیگر قرار بگیرند و آگاهی آنها نیز از آنچه در کشور می گذشت بیشتر شود.

حجت الاسلام رضوی اردکانی:من در منبرها مطالب سیاسی را در لفافه تاریخ می‌گفتم و آنها که باید بفهمند، می‌فهمیدند. مقلدان و علاقه مندان به امام خمینی و نهضت روحانیت، از جمله میزبان ما که مرد شریفی به نام آقای اشرفی بود، دور ما بودند. قرار شد شب تاسوعا که جمعیت بسیار زیادی برای عزاداری می‌آمدند، عکس بزرگی از امام که خیلی کمیاب و ممنوع بود، بالای حسینیه و درست بالای منبر نصب شود. قاب عکس بزرگ از تمثال امام آماده شد و در فرصت مناسب که در حسینیه بسته بود، رفتیم و عکس را نصب کردیم.

در پیروزی انقلاب اسلامی، فعالیت جوان‌های حزب اللهی و هدایت روحانیت انقلابی شهرآمل در فرایند مبارزات ضد رژیم پهلوی باعث شکل گیری چندین تظاهرات گسترده‌ی مردم آمل شد که در سابقه‌ی مبارزاتی مردم استان مازندران ثبت شده است. در آخر ماه رمضان سال ۱۳۵۷، چهار روز بعد از برگزاری نماز عبادی سیاسی عید سعید فطر، تهران نماز عید سعید فطر تهران به امامت شهید محمد مفتح در تپه‌های قیطریه خوانده شد و در ادامه‌ی تظاهرات ها در میدان ۱۷ شهریور (ژاله سابق ) حادثه‌ی جمعه‌ی سیاه اتفاق افتاد و همزمان با حادثه‌ی ۱۷ شهریور تهران (جمعه سیاه)، دانش آموزان آمل نیز تظاهرات پرشوری را برپا کردند، به شکلی که از مسجد حاج علی کوچک که آیت‌الله جوادی آملی سخنرانی کردند، جمعیت زیادی از محله‌های مختلف شهر در اطراف مسجد متمرکز شده و تظاهراتی وسیع را شکل دادند.

ناصر دیوان کازرونی، خان کازرون که مردی غیرتمند، مسلمان و ضد بیگانه بود بر ضد نیروهای انگلیسی قیام کرد. ناصر دیوان به همراه نیروهای خود به پادگان تفنگداران انگلیسی حمله کرد و سلاح‌های آن‌ها را به غنیمت گرفت. در همین حال نماینده آیت‌الله سید عبدالحسین لاری اعلم مجتهدین فارس رسید. پس از ابلاغ همدردی سید با قشقاییان نماینده آیت‌الله لاری حکم جهاد وی را به خان اعلام کرد. خان نامه را گشوده و چنین قرائت کرد: «اعلام فرمان قضا جریان حضرت سبحان و محکمات قرآن و امام زمان(عج) یاایهاالذین آمنوا جاهدوا الکفار و المنافقین و من یتولهم منکم فانه منهم. اعلان به هرکس و هر جا از فرق مسلمین، خارج و داخل حتی بر نسوان و صبیان و سلطان و فرمانفرما و قوام و اعراب و هر کسی که لاف از مسلمانی می‌زند، واجب فوری و عینی است...اقل خدام الشريعة المطهره عبدالحسين الموسوى "

حجت‌الاسلام فیروزبان می‌گوید:‌ من در جریان نهضت مردمی در اصفهان فعالیت‌هایی داشتم. به جهت تهیه مقدمات اعتصاب در اصفهان، منزل آیت‌الله حاج سید مصطفی مهدوی رفتم. چند نفر روحانی خدمت ایشان بودند از جمله حجت الاسلام حاج آقا فخر کلباسی رئیس هئیت قائمیه‌ اصفهان، که به ایشان گفتم: در چند شهر مهم ایران دست به اعتصاب زده‌اند صحیح نیست که اصفهان که همیشه پیشقدم در این قبیل نهضت‌ها بوده سکوت کند. گفت:چه کنیم؟ گفتم: حرکت به سوی مسجد سید اصفهان و اعتصاب. گفت: پلاکارد لازم است که الان وسیله نیست. من عمامه‌ام را برداشتم و روی زمین باز کردم و با دو مداد و خودکار که بین آن‌ها یک چوب پهن گذارده بودم شعاری نوشته و وسط خط را با جوهری که موجود بد پر کردم و دو طرف آن پارچه را به دو چوب وصل نمودم و حرکت کردیم.

حجت‌الاسلام شیخ احمد سالک می‌گوید: در زواره با حضور تعدادی از برادران فرهنگی از جمله آقایان عظیمی و علی عاصمی، گروهی با عنوان پیشتازان اسلام تشکیل و سپس از این گروه افرادی را انتخاب نمودیم که بعد از ظهرها به خارج از زواره در یک جنگل بیابانی می‌‌رفتیم و مسائلی را که لازم بود جوانان برا مقابله با رژیم طاغوتی شاه مطلع شوند، می‌گفتم.