مرکز اسناد انقلاب اسلامی

شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر به عنوان یکی از مهم‌ترین اندیشمندان معاصر جهان اسلام، همواره خطر وابستگی به غرب را به مسلمانان گوشزد می‌کرد؛ این عالم وارسته معتقد است وابستگی، استعداد‌ها و امکانات یک ملت را نابود می‌کند. در دیدگاه وی، غرب از امکانات فرهنگی، سیاسی و نظامی، به منظور وابسته کردن جهان اسلام بهره می‌برد تا با «مسخ فرهنگى و تحریف عقیدتی» جهان اسلام را به بندگی بکشاند، از این‌رو وی بر «استقلال‏ از بند استعمار» و «عدم وابستگى‏ به جهان غرب»‏ تأکید فراوان دارد و معتقد است؛ یکی از مهمترین رسالت‌های حکومت اسلامی، رهاسازی امت و کشور اسلامی از وابستگی است.

از سال 1339/1921 كه سال انحلال پليس جنوب بود نيز اسنادى در دست است كه حكايت از ادامه روند بيگانه‌ستيزى و مبارزه با نيروهاى انگليسى توسط مردم جنوب دارد. به عنوان نمونه مى‌توان به نامه بريجمن، كاردار سفارت بريتانيا در تهران، به رييس‌الوزرا قوام‌السلطنه در تاريخ اول نوامبر 1921 اشاره نمود كه طى آن به گزارش حمله 70 نفر از مبارزين جنوب به اردوگاه پليس جنوب در كازرون پرداخته است. اين مشكلات به حدى بود كه حكومت هند و مارلينگ در رمضان سال 1336 / ژوئن 1918 به طور جداگانه نظر خود را مبنى بر انحلال پليس جنوب به دولت بريتانيا اعلام كردند.

سیاست ایالات متحده در برخورد با ایران در دوران بعد از جنگ دوم جهانی، مبتنی بر «كنترل ایران» براساس گسترش همكاری‌های نظامی، اطلاعاتی و امنیتی بوده است، از این‌رو سیاست‌مداران امریکایی از سازوكارهایی برای وادارسازی ایران به سیاست‌های همگون با خود بهره می‌برند. رفتار ایالات‌متحده در برخورد با ایران بیانگر این واقعیت است که بخش عمده‌ رفتار سیاست خارجی آمریکا بیش از آنکه مربوط به رویکرد روسای جمهور باشد، تابعی از سیاست عمومی ایالات‌متحده خواهد بود. رویکرد آمریکا در دوران روسای جمهور مختلف آمریکا – چه دموکرات و چه جمهوری‌خواه - براساس نشانه‌هایی از مهار، تحریم و مقابله شکل گرفته است.

رابطه تاریخی مردم ایران و عراق، طی قرن‌های متمادی به پیوندی ناگسستنی تبدیل شده است. در این میان جنگ تحمیلی رژیم بعثی صدام علیه مردم ایران فصل جدید و البته پیچیده‌ای از روابط میان دو طرف را رقم زد. در این سو، امام خمینی در کسوت یک رهبر دینی مناسبات ویژه‌ای را در قبال مردم عراق پایه‌ریزی کرد که نه تنها در دوران دفاع مقدس طرح و بسط یافت بلکه ثمرات آن در آینده روابط دو کشور بروز و ظهور بیشتری پیدا کرد. شواهد نشان می‌دهد امام خمینی در راستای اهداف اسلامی و انجام وظیفه شرعی و انسانی خود با شناخت کامل و جامع از شرایط حاکم بر آحاد مردم عراق درصدد آگاهی‌بخشی به آن‌ها برآمده و تدابیر و فرامین مختلفی را برای به کارگیری همه ظرفیت‌های موجود در ایران و عراق برای پیوستن به جبهه اسلام اتخاذ می‌کند.

درپی سفر محمدرضا پهلوی و فرح به امریکا در آبان 1356، موجی از تظاهرات علیه رژیم پهلوی در امریکا به راه افتاد؛ به طوری که در 24 آبان، تعداد کثیری از دانشجویان ایرانی در لندن و در 25 آبان، گروهی از دانشجویان دانشگاه تهران و شریف دست به تظاهرات زدند که طی آن عده‌ای مجروح و بازداشت شدند.

در اندیشه رهبر انقلاب اسلامی «در این دوران طولانی دویست ساله‌ منتهی به انقلاب، ما یک دوران سختِ تاریکِ ذلت را گذراندیم»، چراکه در این دورن، روشنفکران، سیاستمداران و حکام «ژنِ ناتوانی، ژنِ نمی‌توانیم، ژنِ وابستگی به دیگران را در ما تزریق کردند» و نتیجه آن شد که «ملّت ایران نسبت به خود یک نگاه حقارت‌پندارانه داشت». اما پیروزی انقلاب اسلامی صحنه را دگرگون کرد به طوری که از این زمان به بعد، وابستگی به بیگانگان قطع شد و روح امید، خود باوری و مهم‌تر از همه شعار «ما می‌توانیم» در کشور زنده شد.

نظام‌ آمریکا، نظامی‌ میلیتاریستی‌ است‌ که‌ پشت‌ دمکراسی‌ و آزادیخواهی‌ پنهان‌ شده‌است‌. اکثر رؤسای‌ جمهور مهم‌ آمریکا از نظامیان‌ می‌باشند. فرماندهان‌ نظامی‌ آمریکا یکی‌ از تأثیرگذاران‌ سیاست‌ خارجی‌ آمریکا هستند که‌ همراه‌ نخبگان‌ سیاسی‌ و سرمایه‌داران‌، آمریکا را به‌ سوی‌ سلطه‌ بر جهان‌ هدایت‌ می‌کنند. این سیاستمدارن نظامی با به خدمت گرفتن علم و تکنولوژی در راستای اهداف سلطه‌جویی سیاسی، دست به کشتار وسیع در جهان زدند.

در اندیشه امام خمینی وابستگی فکری به غرب «سرمنشأ همه وابستگی‌هاست» از این‌رو با تأکید بر خودشناسی ملت‌ها می‌فرمایند: «مادامی که ملتها خودشان را گم کردند و دیگران را به‏‎‎‏جای خودشان نشاندند، استقلال نمی توانند پیدا کنند». امام تجربه پیروزی انقلاب اسلامی را نشانه بازیابی هویت خویش و نفی وابستگی به غرب و شرق می‌دانند و در پیامی خطاب به ملت ایران در مورد ساختن کشور می‌فرمایند: باید ایرانی بسازیم که بتواند بدون اتکا به امریکا و شوروی و انگلستان و روی پای خود بایستد.

درپی تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در تهران، دولتمردان آمریکایی که با اضطراب رخدادهای ایران را پیگیری می‌کردند، کوشیدند تا بحران پیش‌آمده برای کاخ سفید را هرچه زودتر حل و فصل کنند. اما هرچه پیش‌تر می‌رفتند، اوضاع را پیچیده‌تر می‌یافتند. این بحران برای آمریکا به یک تحقیر بین‌المللی تبدیل شده بود. مقامات کاخ سفید درمانده‌تر از همیشه ابتدا با اعزام نمایندگانی به ایران کوشیدند بحران را حل کنند اما امام خمینی از پذیرش نمایندگان کارتر امتناع ورزید. در مراحل بعد، توسل آمریکا به استفاده از میانجی، تلاش برای ارعاب ایرانیان، اعمال فشار بر ایران از طرق سیاسی و اقتصادی و اعمال تحریم نیز اثرگذار نبود. سرانجام آمریکا تصمیم به عملیات نظامی گرفت؛ عملیاتی که با رسوایی هرچه تمام‌تر در طبس گرفتار طوفان شن شد.

روز 11 آبان‌ماه 1342، محمداسماعیل رضایی و طیب حاج‌رضایی به اتهام «ایجاد بلوا و آشوب» تیرباران شدند. آنها متهم بودند که با دریافت و توزیع مبلغی پول در جریان 15 خرداد 42، تهران را به آشوب کشیده‌اند. طیب و حاج اسماعیل که تحت شدیدترین شکنجه‌ها نیز حاضر نشدند این اتهام را بپذیرند، سرانجام محکوم به اعدام شدند. اما واقعیت چه بود؟ ماجرای پول‌ها که رژیم مدعی بود توسط عوامل خارجی به ایران منتقل شده از کجا آب می‌خورد؟ دستگاه این دستاویز را چگونه به ماجرای طیب و حاج اسماعیل ارتباط داد؟ و سرانجام این ماجرا در میان مردم چه بازتابی داشت؟