مروری بر زندگینامه سید عبدالله بلادی بوشهری

پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ سید عبدالله بلادی بوشهری، ملقب به مجتهد بلادی بهبهانی بوشهری، عالم مبارز و دانشمند كثیرالتألیف و از مراجع شیعه مشروطه‌خواه عراق در قرن چهاردهم هجری.

نسب او آن گونه كه آقابزرگ تهرانی به نقل از الغیث الزابد بلادی آورده، از طریق ابراهیم مُجاب به محمدالعابد فرزند امام موسی كاظم علیه السلام می رسد. وی در 1291 ق در خاندانی عالم و اصلاً بحرینی، در نجف اشرف متولد شد. پس از فراگیری دروس مقدماتی نزد پدرش، سیدابوالقاسم مجتهد، همراه او از نجف به بوشهر رفت. در 1303 ق، در سفر سیدجمال الدین اسدآبادی به بوشهر و ملاقات های وی با پدرش با سیدجمال و افكارش آشنا شد بعدها بلادی در السوانح و اللوائح از سید جمال تجلیل كرد و از اینكه معاصرانش افكار وی را درك نمی كردند ابراز تأسف نمود.

بلادی در بوشهر نزد استادان فن به آموختن دروس رایج، چون ادبیات، فقه، اصول،‌و نیز زبان انگلیسی، پزشكی، هندسه و نجوم پرداخت. در1311 ق راهی نجف شد و سه سال در آنجا تحصیل كرد؛ سپس به بوشهر و از آنجا به شیراز رفت و نزد برخی استادان آن دیار به تحصیل خود ادامه داد. در 1319 ق به نجف بازگشت و در حوزه درسی آخوند ملامحمدكاظم خراسانی، سیدمحمدكاظم طباطبایی یزدی و دیگران، تقریباً به مدت هفت سال، مدارج عالی اجتهاد را گذراند و از برخی مشایخ اجازه روایت گرفت. خود او در الزلال المعین فی احادیث الاربعین بعضی از طرق روایی خویش را نوشته است كه در آن، نام مشایخی چون محدث نوری، شیخ محمد طه نجف، شیخ محمدحسن نجفی (صاحب جواهر) و كلینی دیده می شود.

آموخته‌های بلادی در نجوم جدید، زمینه‌ساز مباحثات علمی او با سید هبه‌الدین شهرستانی و تألیف الاسلام و الهیئه شهرستانی شد كه بلادی بر آن مقدمه‌ای نوشت. در انقلاب مشروطیت، بلادی مانند استادش آخوند خراسانی از مدافعان جدی مشروطه بود. كتاب كشكول وی، نشانه این دیدگاه است و از اسناد تاریخ اجتماعی و فكری حوزه نجف اشرف در آغاز انقلاب مشروطیت در ایران محسوب می‌شود.

بلادی در 1326 ق، به بوشهر بازگشت و به تدریس و ارشاد، نشر احكام و تألیف كتاب پرداخت و مقامی بلند در میان مردم یافت و ملجأ و مرجع آنان در مسائل دینی و اجتماعی شد. همچنین به سبب رابطه نزدیكی كه با «انجمن اتحاد اسلام» بوشهر داشت، خدمات فراوانی به جنبش مشروطیت كرد. در فاصله سال‌های انقلاب مشروطیت تا شروع جنگ جهانی اول، همراه با رئیس علی دلواری و یارانش، به تدریج بر دامنه مبارزه و مقابله با حضور انگلیسی‌ها در جنوب ایران افزود تا بدانجا كه انگلیسی‌ها قصد ترور وی را داشتند. از اینرو بلادی به همراه روحانی مجاهد و منتفذ بوشهر، شیخ علی آل عبدالجبار، به شیراز هجرت كرد و به آزادیخواهان پیوست و با آیت‌الله شیخ جعفر محلاتی فتواهایی بر ضد انگلیسی‌ها صادر كرد. بلادی با پایان یافتن جنگ و تخلیه بوشهر به آنجا بازگشت و تا آخر عمر در همانجا به سربرد و به ارشاد مردم پرداخت.

در دوران رضاشاه نیز بلادی در چند مقطع به مقابله برخاست، از جمله با حركت گسترده اسلام زدایی آن دوران كه در رساله مقامع حدید یا زاجر قوم جدید وی منعكس است، در غوغای رفع حجاب و در كتاب سدول الحجاب فی وجوب الحجاب، با اتكا به آیات و روایات و آرای فقها و با توجه به شرایط زمانی، ابعاد مختلف حجاب را بررسی كرد. در ماجرای قتل چند تن از زائران ایرانی خانه خدا به دست وهابی‌ها رساله تشجیع دلیران یا نهضت ایران را تألیف كرد و به افشای ماهیت حكومت وهابی پرداخت و خواستار بین‌المللی كردن مكه و مدینه شد. رساله علاج عاجل را نیز به مناسبت تخریب قبور بقیع، در تقبیح عاملان این حادثه تألیف كرد.

بلادی تألیفات متعدد و متنوعی بالغ بر هشتاد عنوان در فقه،‌اصول، منطق، فلسفه، احكام، عبادات، دعا، نجوم، پزشكی، تاریخ سیاسی معاصر ایران و جهان، تاریخ اسلام، سیره رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه اطهار علیهم‌السلام و حتی تعلیم اطفال دارد كه از وسعت معلومات و توجه او به مسائل زمانش حكایت دارد. دیگر آثار مهم وی عبارتند از: الزلال المعین فی احادیث الاربعین، گزیده و شرح فقهی و كلامی چهل حدیث از كتبا كافی در دو مجلد، كه معرف گرایش فقهی و كلامی بلادی است. وی معمولاً به شرح علامه مجلسی، مرآه العقول نظر دارد و خو نیز به تشریح و توضیح احادث و مطالب مستفاد از آن می پردازد. الكهف الحصین فی الدین المبین درسه مجلد در توحید و نبوت و سیرت رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم و امامت و سیرت امیرالمؤمنین علیه السلام، الردود السته كه فقط قسمت اول از مباحث ششگانه آن را تألیف كرد. این كتاب در 1343 ق در بوشهر به پایان رسید و در 1348 ق در بمبئی چاپ  شد. الردود السته پاسخ به اتهاماتی است ك در كتاب فقه ابن تیمیه، تألیف یكی از نویسندگان حنبلی حجاز، به شیعه نسبت داده شده است. الكشكول در دو مجلد در اصول عقاید و ماطلب متنوع سیاسی، اجتماعی و اخلاقی؛ الشمس الطالعه در شرح زیارت جامعه، مظهر الانوار فی احوال الائمه الاطهار، ملاك القضاء كتابی فقهی درباره قضا، و آیات تكوینی در سه مجلد، درباره زمین و خورشید با استفده از آیات قرآن.

بلادی، به خاطر وسعت معلومات و توجه به مسائل روز و مرجعیت بلامنازعش در بوشهر برای حل مشكلات دینی و دنیوی مردم، مورد احترام و علاقه شدید اهالی استان های فارس و بوشهر بود. وی در 21 مهر 1331 درگذشت و جنازه اش با تكریم مردم تشییع و سپس به نجف حمل شد.

منبع: رجبی، محمدحسن، علمای مجاهد، تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1382، صص 112-113.