مرکز اسناد انقلاب اسلامی

یکی از مهم‌ترین اصول عملی و نظری شهید آیت‌الله سید حسن مدرس در باب اجتماع و حکومت‌داری، توجه اساسی به نقش و جایگاه مردم است. به اعتقاد او باید مجلس، قانون و دولت در خدمت مردم باشند. او حل مسائل اقتصادی و تامین رفاه مردم را امری مهم می‌داند که مسئولین به خصوص مجلس و دولت باید با تمام وجود به فکر بهبود آن باشند. او در نطقی با اشاره به اهمیت اقتصاد به عنوان اولویت اصلی جامعه معتقد است برای حل مسائل اقتصادی: «دولت و مجلس باید همتش را بر این بگذارد.» جایگاه مردم در نگاه عملی و نظری آیت‌الله مدرس به حدی است که وی در نطقی شاه، مجلس، رئیس‌الوزراء و... را نوکر مردم می‌داند و می‌گوید: «...تمام این مقامات که از سلسله‌های مختلف هستند: شاه و رئیس الوزراء، پارلمان، حجة‌الاسلام، تمام این‌ها نوکر خلقند. یکی اسمش شاه است، یعنی نوکر مردم، یکی اسمش رئیس الوزراء است، یعنی خدمتگزار مردم، تمام این‌ها باید نوکری بکنند.»

در پی اولین عمليات‌هاي سازمان منافقین در سال‌های آغازین دهه 60، اقدامات نهادهاي انقلابي سازمان‌يافته شد و برخورد با تروريسم به سرعت در دستور کار قرار گرفت. از این رو طی عملیاتی در 19 بهمن 60، 12 و 19 اردیبهشت و نهایتا 10 مرداد 1361، ضربات مهلکی بر تروریست‌ها وارد آمد و نهادهاي انقلابي طي ضربات سهمگين مرکزيت و بخش‌هاي مختلف سازمان تروریستی منافقین را به زير ضربه برده و "گوشمالی سختی" به منافقین دادند. طي این ضربات مهلک و غافلگيرکننده، علاوه بر اینکه عناصر کليدي منافقین کشته يا دستگير شدند، اقتدار نیروهای سپاه پاسداران بر همگان روشن شد. به دنبال ضربات پیاپی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به مرکزیت و بخش اجتماعی سازمان منافقین، امام خمینی از نهادهای امنیتی تشکر و قدردانی کرده و فرمودند: «امروز... هر كجا حرف پاسدار می‌شود، دشمنان ما، چه منافقین، چه صدامیان شدیداً می‌ترسند. آن‌ها هم كه در خارج نشسته‌اند از پاسداران ما در ایران می‌ترسند.»

در نخستین ماه‌های پیروزی انقلاب اسلامی بر اثر اقدامات گروه‌های معاند، استان خوزستان،‌ دستخوش آشوب و ناآرامی شد و از بهار سال 1358 تا آغاز جنگ تحمیلی انفجارهای پیایی در نقاط مختلف اهواز، آبادان و خرمشهر آرامش را از مردم سلب‌ کرد. عامل اصلی این ناآرامی‌ها چند گروهک فتنه‌گر بودند که با حمایت دول غربی و عربی،‌اهداف تجزیه‌طلبانه را پی گیری می‌کردند. حسین فردوست، قائم‌مقام ساواک، تأسیس این گروهک‌ها را یک طرح درازمدت می‌دانست تا اگر محمدرضا پهلوی قادر به تأمین منافع غرب در خوزستان نبود، آمریکا و انگلیس راساً از طریق این گروهک‌ها، این استان را از ایران جدا کنند. از این رو تیراندازی‌های شبانه، تهدید به ترور، آتش زدن بازار، حمله به مردم و غیرنظامیان، هجوم به خیابان‌ها و حمله به پاسگاه‌ها و مقر نیروهای نظامی به برنامه‌ مستمر سازمان موسوم به خلق عرب تبدیل و بدین ترتیب جنایت‌های تروریستی این گروهک تجزیه طلب در حافظه تاریخی مردم خوزستان و ملت ایران ثبت و ضبط شد.

ارتش رکن اصلی سیاست‌ورزی و نظامی‌گری رضاخان محسوب می‌شد. اما با وجود هزینه‌های هنگفت وی برای تجهیز و سازماندهی نیروهای مسلح، ارتش رضاخانی دارای قدرتی پوشالی و شکننده بود که با کوچک‌ترین تحرک خارجی نسبت به مرزهای ایران، بدون مقاومت تسلیم شد. مثلا با ورود نیروهای بلشویک به مرزهای ایران، تمامی فرماندهان نظامی از ترس جانشان فرار کردند و تا کیلومترها خبری از افسران نظامی نبود و به همین دلیل، مهاجمین با خیال راحت و بدون درگیری سخت به درون مرزهای ایران حرکت کردند.