پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی - ویژه‌نامه انتخابات مجلس؛ انتخابات پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی، طی دو مرحله در اسفند 1374 و فـروردین 1375 و با مشارکت 71/10 درصدی مردم (دور اول) برگزار گردید که پس از انقلاب، بالاترین میزان مشارکت در طول یازده دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی محسوب می‌شود.
درواقع رقابت جدی میان نیروهای سیاسی رقیب، روشن‌تر شدن مواضع و جهت‌گیری‌های سیاسی و فرهنگی احزاب و جریانات، وجود فضای نسبتاً باز مطبوعاتی و برخورداری هر یک از جریانات از نشریات متعدد، ازجمله عواملی بود که به این انتخابات شور و نشاط قابل‌ملاحظه‌ای بخشید.[1]
در این انتخابات چهار گروه و جریان سیاسی به رقابت با یکدیگر پرداختند:
گروه راست مدرن که از درون راست سنتی و در قالب حزب کارگزاران و با شعار «عزت اسلامی، تداوم سازندگی، آبادانی ایران» وارد عرصه سیاسی کشور گردید؛[2]
جناح راست سنتی و در رأس آن جامعه روحانیت که با شعار «پیروی از خط امام، اطاعت از رهبری، حمایت از هاشمی» وارد عرصه رقابت انتخاباتی شد؛
جناح چپ با ائتلافی موسوم به نیروهای خط امام، متشکل از سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی (که پس از انحلال مجدد تجدید سازمان داده بود)، انجمن اسلامی معلمان و انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها، برای شرکت در انتخابات نامزد معرفی کردند.در این انتخابات هرچند مجمع روحانیون از ارائه فهرست امتناع کرد، اما مردم را به شرکت در انتخابات فراخواند.
جناح چپ جدید[3] یا «جمعیت دفاع از ارزش‌های انقلاب اسلامی» که به رهبری حجت‌الاسلام ری‌شهری و در بهمن 1374 تأسیس گردید و درواقع منشعب از جناح راست سنتی بود.[4]
علاوه بر جریانات فوق، نهضت آزادی نیز ده نامزد معرفی کرد که تنها چهار نفر از آن‌ها (ابوالفضل بازرگان، حسین فرید اعلم، عزت‌الله سحابی و محمد بسته نگار) تأیید صلاحیّت شدند؛ اما آن‌ها به دلیل اعتراض به رد صلاحیّت شش نفر نامزد دیگرشان از شرکت در انتخابات انصراف دادند.[5]
در رقابت‌های انتخاباتی، جناح راست سنتی در تبلیغات خود از مسائلی نظیر مقابله با تهاجم فرهنگی و جلوگیری از نفوذ دوباره لیبرال‌ها و نامحرمان به درون نظام و مجلس سخن می‌گفت که غالباً متوجه جناح رقیب بود. جناح مقابل یعنی ائتلاف کارگزاران و گروه‌های خط امام که روزنامه‌های پرنفوذی همچون سلام و همشهری را در دست داشتند، در تبلیغات خود جناح راست را به انحصارطلبی، سوءاستفاده از نهادهای قانونی برای اهداف گروهی، احتمال دست زدن به تقلب‌های انتخاباتی و... متهم می‌کردند.
این وضعیت رقابتی موجب گردید که طی دو مرحله‌ی انتخابات مجلس پنجم، هر یک از گروه‌های سیاسی بتوانند تعدادی از نمایندگان خود را به مجلس بفرستند. درنتیجه رقبای سیاسی در مجلس پنجم، سه فراکسیون تشکیل دادند؛ فراکسیون حزب‌الله متشکل از جناح راست که با تعدادی بالغ‌بر 105 الی 140 نماینده، اکثریت مجلس پنجم را در اختیار گرفتند؛ کارگزاران و گروه‌های خط امام و تشکل‌های کارگری روی هم با حدود 110 نماینده، فراکسیون مجمع حزب‌الله را شکل دادند و نمایندگان غیر وابسته به هر دو فراکسیون با حدود 30 الی 40 نماینده، در فراکسیون مستقل جای گرفتند.[6]
منبع:
1. منازعات سیاسی نخبگان و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی، ص 111.
2. همان، ص 211؛ مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، ص 140؛ کالبدشکافی جناح‌های سیاسی در ایران، صص 102-106.
3. این چپ با چپ مدرن (حزب مشارکت و اصلاح‌طلبان رادیکال) که در فضای پس از انتخابات ریاست جمهوری دوم خرداد 1376 شکل گرفت، متفاوت است. در واقع در تبارشناسی جریانات سیاسی چپ جدید را بایستی پیشاهنگ جریان اصولگرای امروز دانست‌ـ تاریخ تحولات سیاسی مجلس شورای اسلامی، ص 138.
4. همان، صص 134-138.
5. منازعات سیاسی نخبگان و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی، ص 113.
6. همان، صص 113-114؛ کالبدشکافی جناح‌های سیاسی در ایران، ص 107.
