به گزارش پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آئین اختتامیه «دومین جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی» عصر دیروز (سه شنبه 30 فروردین) با حضور مسئولین فرهنگی کشور و جمعی از محققان و پژوهشگران تاریخ انقلاب اسلامی در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی برگزار شد.
یادی از «روحانی مجاهد»
محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم گفت: خوشحالم امروز و در این لحظات متصل به اذان و افطار در جمع شما حاضر هستم و از بزرگان تاریخ انقلاب اسلامی تجلیل می کنیم.
او افزود: متاسفانه بعضی از بزرگان تاریخ را امروز در جمع خود نداریم از جمله مرحوم شایانفر و رنجبر کرمانی و به ویژه حاج شیخ روحالله حسینیان که سهم بزرگی در حفظ تاریخ انقلاب اسلامی داشت و مورخ برجستهای بود و مجموعه پنج جلدی که درباره تاریخ انقلاب اسلامی دارد، مجموعه نفیس و مهمی در روایت انقلاب است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار کرد: از کسانی که در برپایی این جایزه زحمت کشیدند و این جایزه را به اینجا رساندند قدردانی میکنم. امروز موضوع فاصله گرفتن از تاریخ انقلاب اسلامی مطرح است و بحث دلارهای عجیب و غریبی است که درباره تحریف تاریخ انقلاب هزینه میکنند.
اسماعیلی عنوان کرد: از مورخان خواستند درباره امام بنویسند اما امام گفتند درباره این پدر و پسر (رضا پهلوی و محمدرضا پهلوی) بنویسید که حقایق در آینده تحریف نشود.
او افزود: امروز ما در جهاد تبیین قرار داریم که رهبری در چند ماه اخیر بیش از 40 تا 50 بار به این موضوع پرداختند. در این سیل ویرانگر تحریف، کتاب خوب میتواند تاریخ انقلاب را به درستی روایت کند و مانع از تحریف تاریخ از سوی جریانهای معارض شود.
امروز تالیف تاریخ در حکم جهاد است
محمدحسین صفارهرندی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در این مراسم گفت: ضرورت این کار شایستهای که عزیزان در چند دهه اخیر انجام دادند و مجاهدانه هم در این کار قدم برداشتند شاید در تعریفهای معمولی در این حد باشد که کار خوبی کردند و یکی از کارهای خوبی که میشد انجام بشود بیان واقعیات تاریخ است؛ اما من حقیقتا فکر میکنم فقط باید عنوان جهاد روی این کار گذاشت. تعریفی که رهبری در این رابطه دارند، میفرمایند جهاد آن کوشش معمولی نیست، جهاد در برابر دشمن است و دشمنی که در این زمینه پیش از ما سرمایهگذاری کرده است.
او افزود: خیلی برای ما سخت و تلخ بود زمانی که چشم باز کردیم و دیدیم تاریخ مشروطه که بماند، تاریخ صنعت نفت و بعد از آن را و حتی تاریخ انقلاب اسلامی را آنها (خارجیها) برایمان مینوشتند. به عبارتی آنها بیشتر از ما کتاب درباره انقلاب و ریشههایش و دلایل وقوع آن نوشته بودند و ما خیلی صامت بودیم. به طوری که از دارایی خودمان هم نمیتوانسیتم درست دفاع کنیم.
عضو تشخیص مصلحت نظام با اشاره به فعالیتهای تاریخنگاری پیش و پس از پیروزی انقلاب بیان کرد: البته من منکر قدمهای بزرگی که بعضی از چهرههای وارسته و شخصیتهای محترم همچون مرحوم علی دوانی نمیشوم که در زمانی که خیلیها ذهنشان به سمت تاریخ و تالیف کتاب نمیرفت دست به قلم شد و تاریخ نوشت و یا کار خوبی که سید حمید روحانی برای تاریخ نهضت امام آغاز کرد. این دست کارها، تالیفات شایستهای بود که مشابه آن بعد از انقلاب از سوی عدهای دنبال شد که به شکل تاریخنگاری روزنگار انقلاب و مشابه آن را به نگارش درآوردند. اما بحث جدیتر ما از آن موقعی شروع شد که دکتر موسی نجفی و موسی حقانی و یاران از این دست و دوستان دیگر مانند عباس سلیمی نمین به عرصه آمدند و در حقیقت از آن راهی وارد شدند که از قضا دشمن در جهت باطل خودش آن راه را پیشه کرده بود.
صفار هرندی اظهار کرد: خدا رحمت کند مرحوم حسن شایانفر را که مطالعات تاریخی خاصی داشت و اطلاعات خاصی از فعالیتهای تاریخنگاری جبهه مقابل به ما میداد. یادم است زمانی برخی از نشریات منتشر شده در خارج از کشور یا سندی در اوایل دهه 70 به من نشان داد و گفت: ببین شجاعالدین شفا چه میگوید. فردی که مغز متفکر فرهنگی، ادبی و تاریخی رژیم گذشته است. فردی که کتابهای شاه را نوشته و بعدا وقتی به خارج از ایران رفت آن کتاب توضیح المسائل را نوشت واقعا با آنچه که او نوشت سزاوار این بود عملی شبیه آنچه که فدائیان اسلام درباره احمد کسروی به آن اقدام کردند، دچار چنین عقوبتی میشد.
او ادامه داد: در آنجا شجاعالدین شفا با اقداماتی که یک دهه پس از انقلاب که افراد ضد انقلاب (اعم از سلطنت طلب، چریک فدایی، تودهای و غیره) همه با هم انجام داده بودند برآوردش این بود که این تلاشها بیثمر بوده و الان باید کار دیگری کرد. او وقتی میخواهد کار دیگر را معرفی کند، میگوید ما باید روی نسلی کار کنیم که از وقایع انقلاب فاصله گرفته است و نسلی که وقتی به دنیا بیاید دیگر هیچ نسبتی با انقلاب نداشته باشد. ما باید تاریخ را به آنها بگوییم. اگر بتوانیم تاریخ را به روایت خودمان به ذهن آنها قالب بکنیم اصلا اقدامات سیاسی برای براندازی لازم نیست. خود افرادی که تحت تاثیر تبلیغات رسانهای و فرهنگی ما قرار بگیرند آنها خودشان عملیات براندازی را انجام میدهند.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام عنوان کرد: بنابراین تاریخنویسی نه از باب آنچه که از روی حقیقت نوشتیم بلکه بحث جنگ در میان است و طرف مقابل طراحی یک جنگ تمام عیار را کرده است.
اهمیت تاریخ در امر جهاد تبیین
موسی حقانی مدیر موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران و دبیر علمی دومین جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامینیز در این مراسم صحبت کرد و با اشاره به اهمیت تاریخ در امر جهاد تبیین گفت: اندیشمندی میگوید ملتی که تاریخ خودش را بداند کودکانش مانند بزرگسالان میاندیشند و رفتار میکنند و بر عکس ملتی که تاریخ خود را نداند، بزرگسالانش مانند کودکان میاندیشد و رفتار میکنند. قطعا در جهاد تبیینی که مقام معظم رهبری بر آن تاکید دارند مطالعات و پژوهشها در عرصه تاریخنگاری یکی از عرصههای جدی جهاد تبیین است. چنین مراسم و اقداماتی میتواند در راستای جهاد تبیین و تعمیق هم شناخت تاریخی ملت و به ویژه جوانان خودمان باشد و هم تقدیر از کسانی است که در این حوزه زحمت کشیدند و دست به قلم بردند و آثاری از خودشان به جا گذاشتند.
رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر افزود: اگر چنین توجهاتی صورت نگیرد و برنامههایی از این دست نباشد شاید آنچنان که باید این افراد خود و کارشان معرفی نمیشود. به همین دلیل با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و پژوهشکده تاریخ معاصر از دو سال پیش بحث جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی مطرح شد و چون ما یک تاخیر 43 ساله در این زمینه داشتیم دوره نخست اختصاص پیدا کرد به آثاری که از سال 58 تا 97 تالیف شده و داوری این برهه زمانی کار خیلی سنگینی بود که خوشبختانه سال گذشته به انجام رسید.
حقانی عنوان کرد: ما امسال آثار مربوط به سال 98 و 99 را مورد بررسی و داوری توسط داورانی قرار دادیم که در این حوزه فعال بودند. هدف اصلی هم همانطور که اشاره کردم کمک به تعمیق مطالعات تاریخی است و عواملی که در بررسی کتابها مورد توجه قرار دادیم کمک به تعمیق مطالعات تاریخی، نوآوری، پاسخ به شبهات و مقابله با تطهیر پهلوی و تحریف تاریخ انقلاب و تاریخ معاصر ایران است.
ضرورت دستیابی به روایت صحیح در میان روایتهای مضطرب و مشکوک
حجتالاسلام والمسلمین احمد خزایی، رئیس موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی و عضو هیئت امنای مرکز اسناد انقلاب اسلامی دیگر سخنران این مراسم بود. وی گفت: کار بزرگی که موسسات تاریخی حتما باید دنبال بکنند و در دستور کار قرار بدهند شیوههای تاریخنگاری و بررسی سند است، اینکه یک سند طبقهبندی شده و سری باشد، دلیلی است بر اینکه سند درستی است؟ آیا اسناد ساواک همه درست است؟ یا استناد به برخی روایتهایی از این دست که فلانی در کتابش این و آن را گفت، یرواند آبراهامیان چنین گفت و نیکی کدی در کتابش چنین آورد، پس دست آخر نتیجه بگیریم که چنین است و چنان؟
حجت الاسلام خزائی ادامه داد: چنین شیوه کاری نه از نظر روایی درست است و نه از منظر تاریخنگاری. بنابراین ما نیاز به مجتهدانی در عرصه تاریخ داریم که با روایت درست، فهم صحیح اسناد، تقنین و ارزشگذاری اسناد بتوانند روایت درست را در میان روایتهای مغلوط و مضطرب و مشکوک پیدا کنند.
رئیس موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی یادآور شد: در موسسه ما مرحوم رنجبر کرمانی فعالیت داشت و ضایعه بزرگی است که ما این انسان فرهیخته و پردانش را از دست دادیم. ما برای فصلنامه، با مسئول سیاست خارجی یمن مصاحبه کردیم. وقتی مصاحبه را برای ویرایش به مرحوم رنجبر کرمانی دادیم، او به ما گفت فلان حادثه که در این مصاحبه عنوان شده، در چنین تاریخی اتفاق نیفتاده است. مسئول سیاست خارجی یمن گفت من مسئول هستم و من از چنین اتفاقاتی خبر دارم؛ شما تهران هستید و چطور تشخیص دادید که تاریخ حادثه اشتباه است؟! وقتی بررسی شد، حرف رنجبر کرمانی درست درآمد. این موضوع نشان داد احاطه علم و دانش در فهم تاریخ بسیار مهم است و ما به پژوهشگران و تاریخنگارانی از این دست نیاز داریم که زمانه را بفهمد و حوادث را دریابد.
عضو هیئت امنای مرکز اسناد انقلاب اسلامی ادامه داد: محققی که بتواند روابط میان حوادث و رویدادها را بشناسد و بتواند صحیح را از ناثواب تشخیص دهد، بسیار کم است. ما باید به زحمات محققان در حوزه تاریخ ارزش بنهیم و در چنین مراسمی آنها را مورد تقدیر و تجلیل قرار دهیم.
نیاز به بازنگری در تاریخنگاری گذشته
محمدحسن رجبی دوانی دیگر سخنران این مراسم بود. وی گفت: اگر به آنچه که در تاریخ معاصر دو سه سده اخیر در کشورهای اسلامی پدید آمد، نگاه کنیم جریانهای ناسیونالیستی متعصبانهای است که هم در صحنه سیاسی و هم فرهنگی در این کشورها به عنوان تاریخنگاری جدید ظاهر شد و اقوام و ملل ساکن امپراطوری را که قرنها با هم در مسالمت زندگی کرده بودند به صورت اغیار دشمن و سیتزهجو درآورد. در امپراطوری عثمانی با ایجاد جریانهای ناسیونالیستی ترکان جوان و قبل از آن جمعیت اتحاد و ترقی، حکومتی که تحت لوای اسلام بسیاری از اقوام و ملل را دور هم گرد آورده بود، با تاکید بر ناسیونالیست ترک نه تنها حمایت سایر اقوام را از دست داد، بلکه شورشهایی را از سوی این اقوام نصیب خودش کرد. متاسفانه با چنین رویکردی امپراطوری عثمانی در آغاز قرن بیستم فروپاشید.
او افزود: امروز یکی از وظایفی که بر عهده ماست این است که شگردهای استعمار در دو سه سده اخیر در حوزه تاریخنگاری را شناسایی کنیم. بیست جریان معارض مختلف است که درباره تاریخ انقلاب اسلامی تاریخنگاری میکند. لذا وظیفه مراکز، ارگانها و موسسات پژوهشی داخل کشور این است که بازنگریهایی در تواریخ شفاهی و تاریخهای مخدوشی که از سوی این جریانها نوشته شده است، انجام دهند و همچنین باید تاریخنگاری جدیدی را با عزم والا و تلاش وافر شروع کنند و با شناخت اهداف و ترفندهایی که در تاریخنگاری به کار بردند، تاریخنگاری جدیدی را برای نسل آینده رقم بزنند.
در انتهای این مراسم، از آثار برگزیده تقدیر، و از مورخان فقید ازجمله مرحوم حجت الاسلام والمسلمین روح الله حسینیان، مرحوم حسن شایانفر، مرحوم حجت الاسلام والمسلمین سید هادی خسروشاهی و مرحوم علیاکبر رنجبرکرمانی تجلیل شد.
گفتنی است سه اثر مرکز اسناد انقلاب اسلامی در این دوره از جشنواره، موفق به کسب جایزه شدند. در بخش اسناد و پژوهش های اسنادی کتاب «قدر مطلق یک توطئه (کودتای نقاب به روایت اسناد)» به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد و دو اثر «سند انتخاب (روايتی از برگزیدن رهبری انقلاب اسلامی پس از امام خمينی)» و «انقلاب اسلامی در اردبیل» در بخش تحقیقات و پژوهشهای تاریخی به صورت مشترک شایسته تقدیر شناخته شدند.