دکتر مظفر شاهدی
در روزهای پس از سوم شهریور 1320 و تا ساعاتِ آخری که رضاشاه ناگزیر از کنارهگیری از سلطنت شد، بارها و بارها، بهنزد نمایندگان سیاسی و اطلاعاتی- جاسوسی انگلستان در تهران، پیام فرستاد و التماس کرد، او را از سلطنت عزل نکنند، که او قول میدهد، هر آنچه در توان دارد، در راستای اهدافِ متفقین در سراسر خاک ایران عمل نماید! اما، انگلیسیها برای اینگونه پیامهای التماسگرانه شاه نگونبخت، کمترین اعتباری قائل نشدند. باعزل رضاشاه، بذرهای امیدی که در روز 25 شهریور 1320 در میان جامعه ایران، در حال جوانه زدن بود به دلایلی به بار ننشست. چراکه محمدرضاشاه پهلوی هم نظیر پدرش ترجیح داد، از مشروعیت و مقبولیت سیاسی ناشی از اراده ملت ایران فاصله بگیرد و اتکای بیحرف و حدیثِ به کشورهای سلطهجوی غرب را پیش گیرد.
حوادث 11 سپتامبر نمایشگر این واقعیت بود كه شرایط جهانی به گونهای تغییر یافته كه موقعیت بسیاری از بازیگران به جهت میزان قدرت آنها در صحنهی نظام بینالملل تضعیف شده است و در نتیجه بعضی از بازیگران در صحنهی جهانی دست یازی به عملیات تروریستی را تنها راه ممكن برای مقابله با اشاعهی نفوذ و قدرت آمریكا به جهت موقعیت این كشور در صحنهی جهانی یافتهاند. چنین به نظر میرسد كه آمریكا از واقعهی 11 سپتامبر بهصورت بیرون آمدن از بحران معنا و برخورد با پدیدهی جهانی شدن بهرهبرداری كرد؛ تا بدین طریق تفكر ایجاد نظم نوین جهانی را كه در حكومت قبلی جمهوری خواهان مطرح شده بود، عملیاتی نماید
اصل متعارف در دیالکتیک قدرت، انجام واکنش متقارن میباشد؛ بدین صورت که در مقابل هرگونه از قدرت، نوعی واکنش به همان شکل انجام میگیرد. لیکن در مواردی نادر، ممکن است واکنش در مقابل قدرت، به صورت نامتقارن جلوهگر شود که در این نوع واکنش، در تقابل علیه قدرت مسلط از ابزار مشابه استفاده نمیگردد. این نوع واکنش در تقابل با قدرت سرکوب رژیم شاه (که متکی بر شخصیت پاتریمونیال شاه بود) از سوی امام خمینی به کار گرفته شد. در این تقابل قدرت، برخلاف شاه که قدرتهای سازمانی موجود را به نفع قدرت شخصی خویش از میان برده بود، قدرت شخصی امام متکی به قدرت سازمان روحانیت در جامعهی شیعی ایران بود که در مساجد و با بهرهگیری از مناسبتهای فرهنگی شیعی و اسلامی نقش مهمی در ابلاغ پیامهای وی به مردم و اقناع آنها در مبارزه علیه رژیم، ایفا نمود.
آیتالله علی قدوسی، از پیشگامان مبارزه علیه رژیم پهلوی و از مسئولین نظام جمهوری اسلامی، در صبحگاه 14 شهریور 1360، در دفتر دادستانی انقلاب توسط سازمان منافقین به شهادت رسید. به شهادت بسیاری از دوستان و آشنایان، وی آیینه تمامنمای سادهزیستی و خضوع بود. مردممداری، امانتداری در بیتالمال، عدالتخواهی، جدیت در کار و ... از جمله ویژگیها و خصوصیات اجتماعی شهید در کسوت یکی از مسئولین نظام جمهوری اسلامی بود که توانست از وی کارنامهای درخشان و نامی نیک به یاد بگذارد.
11 دیماه 1367 امام خمينی طی نامهای تاریخی میخائیل گورباچف رهبر اتحاد جماهیر شوروی را برای برونرفت از مشكلات كمونیسم و جلوگیری از سقوط به دامنِ امپریالیسم به اسلام دعوت كردند. امام خمینی در همین نامه ژرفترین تحلیلها را از تحولات جاری شوروی ارائه کرد و از آن به «صدای شکستن استخوانهای کمونیسم» تعبیر کرد. در همین پیام پیشبینی دیگری توأم با هشدارهای مستند وجود دارد که نشانگر تسلط امام خمینی بر ارزیابی شرایط سیاسی آن روز جهان است. حضرت امام به وضوح نسبت به در غلتیدن روسها به سمت باغ ـ به ظاهر ـ سبز سرمایه داری غرب و فریب خوردن از امریکا هشدار داده است. نامه امام نظر تحلیلگران جهانی را به خود جلب و بازتاب قابل توجهی در رسانههای دنیا داشت.
امام خمینی: جناب آقای گورباچف، اکنون بعد از ذکر این مسائل و مقدمات، از شما میخواهم دربارۀ اسلام به صورت جدی تحقیق و تفحص کنید. و این نه به خاطر نیاز اسلام و مسلمین به شما، که به جهت ارزشهای والا و جهان شمول اسلام است که میتواند وسیلۀ راحتی و نجات همۀ ملتها باشد و گره مشکلات اساسی بشریت را باز نماید.
روز 8 شهریور سال 1360 در یک اقدام تروریستی جلسه شورای امنیت کشور با حضور رئیس جمهور و نخستوزیر منفجر شد. به گفته ناظران غربی، مجاهدين خلق، به دليل دارا بودن «انبار مهمات و تجربههای خود در راهبردهای تروريستی» مسئول اين انفجار بودند. با انتشار خبر فاجعه بمبگذاری، در سراسر جهان، رهبران، مقامات و شخصيتهای خارجی، پيامهای تسليت متعددی خطاب به امام خمينی ارسال کردند. امام خمينی نيز در پاسخ، ضمن تشكر و قدردانی، خواستار نابودی توطئهگران و دشمنان اسلام شدند. هرچند هدف از انفجار مقابله با نظام نوپای اسلامی بود، اما رسانههای غربی مأيوسانه گزارش دادند: «در ايران انسجام بيشتر شده و مردم همچنان از انقلاب خود دفاع میكنند و هر ضربهای به آن وارد شود، برای دفاع از آن به خيابانها میريزند.»
پنجم شهريور 57، جمشید آموزگار به فرمان محمدرضا پهلوی از نخستوزيری استعفا و جعفر شريف امامی رئیس مجلس سنا، نخستوزیر شد. شریفامامی كه كابینه خود را كابینه آشتی ملی معرفی كرده بود، با سیاستهای فریبكارانه سعی داشت اندكی از التهاب و تشنجهای جامعه بكاهد. اما کمتر از دو هفته، دولت آشتی ملی با بزرگترین راهپیمایی تاریخ ایران در روز عید فطر روبه رو شد. با این حال مهمترین رویداد نخستوزیری کوتاه شریفامامی فاجعه17 شهریور بود که رژیم جنایات خود را با آن تكمیل كرد. مدتی بعد در 13 آبان، خشنترین حادثه پس از 17 شهریور به وقوع پیوست که بار دیگر پرده از چهره دولت به اصطلاح آشتی ملی برداشت. به دنبال آن موج دیگری از تظاهرات و اعتراضات مردمی بوجود آمد که در نهایت منجر به سقوط دولت شریفامامی شد.
مردی که «به تنهایی بیست نفر بود»
شهیدمهدی عراقی از فعالان و مبارزین باسابقه نهضت امام خمینی است. وی در دهه 1340 در مقابله با برخی سیاستهای رژیم پهلوی همچون لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی و انقلاب سفید که با مخالف علما از جمله امام خمینی(ره) نیز همراه بود، به صف نهضت امام پیوست. بهمن 1343 به اتهام شرکت در ترور منصور دستگیر و به حبس ابد محکوم گردید. سال 1355 با توجه به سیاست فضای باز سیاسی مطرح شده از زندان آزاد شد و مبارزات خود را از سرگرفت. آذر 1357 به پاریس رفت و مدیریت بیت امام خمینی(ره) در نوفل لوشاتو را برعهده گرفت. پس از پیروزی انقلاب، عهدهدار مسئولیتهای مهمی شد، این مبارز انقلابی سرانجام 4 شهریور 1358 توسط اعضای گروه تروریستی فرقان به شهادت رسید.
حجتالاسلام روحالله حسینیان در سال 1344 به دنیا آمد، در سال 1349 وارد حوزه علمیه قم شد و از محضر اساتیدی چون آیتالله احمدی یزدی، آیتالله مصباح یزدی، آیتالله آقا میرزاجواد آقای تبریزی، آیتالله فاضل لنکرانی و... بهره جست، دی ماه ۱۳۵۳ مبارزات خود را علیه رژیم پهلوی آغاز کرد. به دنبال پیرزوزی انقلاب اسلامی وی با پذیرش مسئولیتهای مهم فعالیتهای سیاسی خود را ادامه داد، علاوه بر این از وی آثار و تألیفات متعددی در حوزههای مختلف بر جای مانده است.