پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ در میانه جنگ تحمیلی، حجت‌الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی، سخنگوی شورای عالی دفاع و رئیس مجلس پیشنهادی را در خطبه‌های نماز جمعه ۱۰ خرداد ۱۳۶۴ مطرح کرد که مورد مشورت و موافقت سران نظام قرار گرفته بود: «من با جناب ریاست‌جمهوری و نخست‌وزیر هم در این قضیه مشورت کردم، آن‌ها هم موافقند که ما برای اینکه هم خودمان را بشناسیم، هم مردممان را بشناسیم، هم دیگران ما را بشناسند، اعلام می‌کنیم آن‌هایی که در سراسر این کشور، زیر این آسمان موافقند که جنگ تا پیروزی و رفع فتنه ادامه پیدا کند، در مراسم ۱۵ خرداد یا روز قدس، یا هر روزی اعلام گردید شرکت کنند و نظرات خودشان را با پلاکاردهایی که با خودشان می‌آورند به دنیا اعلام بکنند.»
او قبل از اینکه خطبه‌های نماز جمعه را ایراد کند، چنانکه در یادداشت‌های روزانه‌اش نوشته با امام نیز علاوه بر رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر، «در مورد طرح حمایت از جنگ در تظاهرات روز جهانی قدس یا ۱۵ خرداد» مشورت کرد که «همه موافق بودند.» (امید و دلواپسی، خاطرات هاشمی در سال ۱۳۶۴، جمعه ۱۰ خرداد ۱۳۶۴)
به دنبال این اظهارات، ستاد تبلیغات جنگ و سازمان تبلیغات اسلامی از مردم دعوت کردند تا روز قدس را به روز اعلام نظر خود درباره جنگ تبدیل نمایند.
نهضت آزادی ایران در واکنش به این پیشنهاد، بیانیه‌ای صادر کرد و با ابراز خوشوقتی از اینکه «تصمیم‌گیرندگان در امر جنگ برای اولین بار و با صراحت به ضرورت شناخت نظر و رأی مردم در مورد سیاست‌های جنگی خودشان یعنی مهمترین مسئله حال و آینده مملکت توجه نموده‌اند»، از این شیوه اعلام نظر با راهپیمایی انتقاد کرد و پیشنهاد داد «به جای آن از راه‌حل دقیق‌تر و بی‌شائبه‌تر و مطمئن‌تر و حتی سهل و ساده‌تر همه‌پرسی کتبی و مخفی - یا رفراندوم - بصورت آزاد و قانونی همراه با نظارت مردم استفاده شود.»
در این بیانیه که در مرکز اسناد انقلاب اسلامی موجود است، آمده: «موضوع دعوت به راهپیمایی و یا عنوان رفراندوم نمی‌تواند شعار متداول جنگ، جنگ تا پیروزی و یا تا رفع فتنه در عالم باشد. شعاری که محتوی و منتهای آن معلوم نیست و تاکنون بطور صریح تعریف نشده است. به نظر ما به دلیل شرایط جنگی و مساله امنیتی لازم است رفراندوم به شکلی انجام گیرد که دستاویزی برای دشمن متجاوز نشود.»
نهضت آزادی گزینه دیگری را «در صورتی که رفراندوم میسر و مصلحت نباشد» مطرح کرد: حاکمیت ملزم است به مخالفین سیاست جنگی خود نیز مجال و امنیت بدهد، در روز دیگری راهپیمایی و ابراز نظر نمایند تا از مقایسه دو جمعیت استنتاج صحیحی به عمل آمده نظر اکثریت مردم روشن و مشخص شود.
با این حال بیانیه ادغان می‌دارد: طبیعی است که اگر دعوت به راهپیمایی یا رفراندوم تحت عنوان حمایت و تجلیل از رزمندگان و محکوم ساختن متجاوز به ایران با ابراز نفرت نسبت به صدام باشد اکثریت قریب به اتفاق مردم با چنین عناوینی موافقند و کمتر کسی است که فداکاری‌ها، ایثارگری‌ها، شهادت‌ها و حماسه‌های رزمندگان غیور را نستاید و به آن‌ها دعا نکند یا تجاوز عراق و جنایات رئیس‌جمهورش را محکوم ننماید. بدیهی است چنان تجمع و یا رفراندومی به منزله تأیید سیاست جنگی حاکمیت تلقی نمی‌گردد.
نهضت آزادی ایران هم «عملی که آقای هاشمی رفسنجانی پیشقدم و پیشنهاددهنده آن شده است» را «در صورتی که مورد دستاویز دشمن قرار نگیرد» کاری مفید دانست و اعلام کرد: این وضع در صورتی امکان‌پذیر است که به دور از ابهام و شبهه و میدان دادن به تعبیر و تلقین‌های بی‌حساب و کتاب، که خود باعث فتنه و فساد خواهد شد، با صراحت و امانت و عدالت کافی، یک مراجعه عمومی به عامه ملت بعمل آید. عامه ملتی که شریک در انقلاب، سهیم در حقوق و مزایای مملکت و در سرنوشت خود و نسل آینده هستند.
دو هفته بعد از آن خطبه‌های نماز جمعه، راهپیمایی روز قدس برگزار شد؛ در ۲۴ خرداد ۱۳۶۴/ ۲۴ رمضان ۱۴۰۵. هاشمی رفسنجانی در یادداشت‌هایش نوشت: «عفت و مهدی و فاطی عازم راهپیمایی بودند و یاسر کفن‌پوش شرکت کرد. صبح زود هواپیماهای عراقی به نشان اجرای تهدیدات به تهران تجاوز کردند ولی دفع شدند. خبر رسید که نه فروند موشک اسکاد هم به شهرهای غرب و جنوب زده‌اند.
تهدیدات برای ارعاب مردم به منظور جلوگیری از شرکت در راهپیمایی زیاد است اما حضور مردم در سراسر کشور بی‌سابقه است. احمدآقا آمد و با هم به دانشگاه [تهران] رفتیم. خبرنگاران داخلی مدعی‌اند حدود پنج میلیون نفر در تهران [در راهپیمایی روز قدس] شرکت کرده‌اند. خبرنگاران خارجی هم به مراسم استقبال امام تشبیه کرده‌اند. خطبه‌ها را ایراد کردم. قبل از خطبه‌ها هم هواپیماهای عراقی آمدند ولی بی‌نتیجه فرار کردند و مردم خم به ابرو نیاوردند.»
خطبه اول نماز در مورد روز قدس و مسأله فلسطین و خطبه دوم درباره جنگ و مقاومت بود که در آن گفت: «استکبار چرا این قدر کور و نادان است که این مردم در صحنه را نمی‌بیند که در زیر موشک و بمب و راکت در هر جای این کشور در مراسم قدس شرکت کرده‌اند. امیدوارم که این اجتماع و حرکت، پشت استکبار جهانی و دشمنان اسلام و قرآن و خدا را بلرزاند.»
هاشمی دو روز بعد (۲۶ خرداد) در نطق پیش از دستور مجلس از عظمت راهپیمایی مردم گفت و پس از آن نوشت: «نمایندگان مدعی‌اند در تمام دوران انقلاب در سراسر کشور چنین راهپیمائی عظیمی نداشته‌ایم که مخصوصاً با توجه به خطرهای موجود و با تبلیغات گمراه‌کننده رادیوهای بیگانه و ضدانقلاب، اغراق هم نیست.»
