مرکز اسناد انقلاب اسلامی

جنبش دانشجویی در ایران قدمتی به اندازه عمر دانشگاه و نهاد آموزش عالی دارد و نتیجه‌ی واكنش دانشجویان به مشكلات جامعه و بازتاب دغدغه‌های آنان در قبال حل معضلات است. از آنجایی كه دانشجویان به‌عنوان قشر تحصیل‌كرده و فرهیخته جامعه به مناسبات اقتصادی، سیاسی ـ اجتماعی حاكم بر جامعه حساس‌اند و به علت قرار گرفتن در دوران جوانی و اقتضائات این دوره، آرمان‌خواهی و عدالت‌طلبی از مشخصه‌های ویژه این جنبش شده است كه در طول تاریخچه نسبتاً طولانی این جنبش همواره مطرح می‌باشد.
در دوران حكومت پهلوی به‌علت ممنوع بودن فعالیت نهادهای مدنی، احزاب و گروه‌های برخاسته از بطن جامعه، جنبش دانشجویی جای خالی این تشكل‌ها و نهادها را پر می‌كرد و ضمن فعالیت در عرصه‌ی علم و دانشگاه عرصه اجتماع و سیاست را نیز زیر نظر داشت. پس از كودتای 28 مرداد و تعطیلی احزاب و دستگیری و منزوی‌كردن رهبران نهضت ملی‌شدن نفت، جنبش دانشجویی از معدود جریان‌هایی بود كه در مقابل استبداد و دیكتاتوری حكومت پهلوی ایستاد و پرونده‌ای درخشان از خود به‌جای گذاشت، همچنان‌كه تلفات سنگینی را نیز متحمل شد.
پیروزی انقلاب اسلامی ایران كه گام بزرگی در تحقق مردم‌سالاری دینی در كشور و حاكم شدن اراده مردم بر سرنوشت خویش بود، با پیشگامی جنبش دانشجویی در اكثر حوادث سرنوشت‌ساز پس از انقلاب همراه بود. تسخیر لانه‌ی جاسوسی، انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌ها و حضور در جبهه‌های جنگ تحمیلی و... از اقدامات درخشان جنبش دانشجویی
در دوران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است كه آرمانخواهی و عدالت‌طلبی دو ویژگی اصلی آن می‌باشد. به هر روی جنبش دانشجویی علی‌رغم تمامی فراز و نشیب‌ها و دگردیسی در برخی از تشكل‌های دانشجویی همچنان ایفای نقش می‌كند.

این اثر روایت‌های دانشجویان قدیم و فعلی از روند جنبش دانشجویی در برهه‌های مختلف و میزان تأثیرگذای آنان در سیر حوادث می‌باشد.