مرکز اسناد انقلاب اسلامی

در شرایطی که اوضاع زلزله ‌زدگان بسیار بد بود، گروه‌های جهادی مردمی شکل گرفتند تا به کمک مردم بشتابند. در این میان اما یک شخصیت مردمی بیش از همه تلاش کرد؛ او کسی نبود جز «جهان پهلوان غلامرضا تختی».

در شامگاه شنبه 10 شهریور سال 1341 خورشیدی زلزله ‌ای با بزرگای 2/7 در مقياس ريشتر در پهنه باختری تهران و جنوب قزوین، موجب تلفات بسیاری با برآورد (رسمی 12225 نفر کشته) شد. منطقه مورد نظر، در گذر تاریخ بارها زلزله ‌های شدیدی را تجربه كرده و تلفات بسیاری به جای گذاشته است. در این بین زلزله سال 1341 به جهت بزرگای آن و وجود زیرساخت‌های دولتی و اداری در کشور، حائز اهمیت است. نکته مهم اینکه در آن برهه، رژیم پهلوی با بی‌تدبیری، نتوانست بحران‌های اجتماعی ناشی از زلزله را مهار کند. در بیانیه‌ای که توسط اتحادیه فرهنگیان و دانشجویان ایران در آن زمان منتشر شد، آمده بود: «هیئت حاکمه، در جریان زلزله قزوین... مورد تنفر ملت ایران واقع گردید.»

در شهریور 1347 و پس از زلزله شدید فردوس، تلفات و خسارت‌های فراوانی به بار آمد؛ اما در چنین شرایطی که مردم زلزله ‌زده نیازمند مایحتاج اولیه‌ خود بودند، رژیم پهلوی عمدتا با مانورهای تبلیغاتی، اقدامی در جهت تامین مایحتاج اساسی زلزله ‌زدگان انجام نمی‌داد و مردم نیز ناامید از رژیم پهلوی، به گروه‌های کمک‌رسان طلاب و جمعیت‌های خیریه نهضت امام خمینی امید بسته بودند. ساواک در این رابطه گزارش داد: «محمدعلی اجتهادی که از نمایندگان آیت‌الله گلپایگانی است و به اتفاق سیدمهدی گلپایگانی جهت کمک به زلزله ‌زدگان به خراسان عزیمت کرده بود. ساعت 10 صبح روز 1347/7/17 پس از مراجعت از مشهد در اندرون منزل [آیت‌الله] گلپایگانی با حضور ناصر مکارم شیرازی و چند نفر دیگر اظهار داشت در منطقه زلزله ‌زده مردم می‌گفتند که تا کنون از طرف شیر و خورشید سرخ هیچگونه کمکی نسبت به آسیب‌دیدگان به عمل نیامده و فقط از طرف علما و هیأت امدادی روحانیون کمک‌هایی صورت گرفته است و این کمک‌ها دو ساعت بعد از زلزله به عمل آمده در صورتیکه افراد شیر و خورشید پس از 6 روز خود را به منطقه رساندند.»

بعد از زلزله 25 شهریور 1357 در طبس، درحالی که محمدرضا پهلوی به همراه خانواده سلطنتی برای خوشگذرانی به کیش رفته بود، روحانیون، طلاب و مبارزین مرتبط با نهضت امام خمینی برای تامین مایحتاج زلزله ‌زدگان و حل مشکلات آنان تلاش می‌کردند. گزارشگر ضداطلاعات ارتش گزارش داد: [ زلزله ‌زدگان] دعاگوی امام خمینی هستند نه دولت. براساس گزارش دیگری از شهربانی در 30 شهریور، استاندار خراسان طی تماسی تلفنی با تهران، دستور می‌گیرد به نیروهایی که از سوی شیروخورشید به منطقه اعزام شده بودند تاکید کند تا به منظور بهره‌برداری تبلیغاتی "از فعالیت‌های خود فیلمبرداری" کنند. اما همین گزارش، به بی‌نتیجه بودن اینگونه تبلیغات اشاره می‌کند و در انتهای گزارش، "جهت اطلاع" می‌نویسد: «افکار مردم نسبت به روحانیون بهتر از دستگاه‌های دولتی است.»