بازخوانی خرداد شصت
برکناری بنی‌صدر از مقام فرماندهی کل قوا، که به مطالبه و خواستی مردمی تبدیل شده بود، بازتاب داخلی گسترده‌ای داشت. این اقدام حضرت امام، ضربه سنگینی بر موجودیت گروه‌های ضد انقلاب به شمار می‌آمد. آمال و آرزوهای این گروه‌ها فرو ریخته بود و جایگاه و منافع خود را در معرض خطر می‌دیدند، بنابراین به حمایت از بنی‌صدر برخاستند. رویارویی نیروهای انقلابی و ضد انقلاب به مرحله‌ي مهمی رسیده بود. بازتاب‌های داخلی و خارجی عزل بنی‌صدر تحلیل‌های مختلف احزاب، گروه‌ها و رسانه‌ها و حتی دولت‌های خارجی را تحت تاثیر قرار داده بود.
بازخوانی
پانزدهم خرداد 68، رسانه‌های خارجی و بنگاه‌های خبری سراسر جهان هم دیگر یقین پیدا کرده بودند که سید علی خامنه‌ای، رئیس‌جمهور ایران، جانشین آیت‌الله خمینی شده است. خیلی زود نگارش زندگینامه فردی و سیاسی رهبر جدید ایران، به بخش مهمی از مقالات پرتعداد این رسانه‌ها در توضیح شرایط جدید ایران تبدیل شد.رهبری آیت‌الله خامنه‌ای برای رسانه‌های خارجی به بروز چند خط تحلیلی جدید و البته آشفته و متناقض در تولیدات خبری آنها انجامید: شگفتی از تصمیم خبرگان، حرکت ایران به سمت میانه‌روی و شبهه‌افکنی در رهبری آیت‌الله خامنه‌ای سر خط اصلی اخبار این رسانه‌ها بود.
بررسی اسناد و مکتوبات باقی مانده در جریان نهضت 15 خرداد مشعر به این مطلب است که امام خمینی لغو قوانین دولت و شاه را نیازمند شکل‌گیری یک نهضت ملی-اسلامی در بدنه جامعه ایرانی می‌دانستند از همین رو در تمام صحنه‌های این عصر، جامعه ایرانی را مخاطب قرار داده‌اند و تلاش کردند تا اصناف و اقوام مختلف ایرانی از هر شهر و دیاری را با خود همراه کنند و عنصر کلیدی برای جلب این همراهی را آگاهی‌بخشی می‌دانستند مساله‌ای که در هر کنش عملی و هر مکتوبه‌ی به جای مانده از امام در آن عصر صریحاً یا ضمناً نمود دارد. از همین رو می‌توان گفت کلان مدل امام خمینی برای ایجاد تحول در کشور ایجاد یک حرکت عمومی مردمی بر اساس آگاهی‌بخشی است. که شاید بتوان از همان اصطلاح "نهضت" برای آن استفاده کرد چه اینکه در عقلانیت اسلامی ویژگی نهضت،"حرکت عمومی مبتنی بر آگاهی" است.
مردم در اندیشه امام خمینی(ره) و سیره نظری و عملی ایشان به‌طور جدی دارای نقشی محوری بوده‌اند. خوشبینی به مردم و توان عظیم آنان و اهمیت به پذیرش و خواست عمومی و بلوغ فکری و سیاسی ملت و تکریم از ایشان در همه‌ی آثار معظم‌له به چشم می‌خورد. در فقاهت، سیاست و عرفان امام(ره) نقش عمده‌ی مردم رؤیت می‌شود و مردم پس از رکن الهی، رکن دوم نهضت را تشکیل می‌دهند. به‌همین علت، ارائه نظریه‌ی ولایت مطلقه‌ی فقیه در همه ادوار، بستگی به پذیرش، آمادگی، قابلیت‌ها و همراهی مردم داشته است.
قرارداد انحصار تنباکوی ایران در 27 رجب 1308ق به امضای سرهانری ولف سفير انگليس در ايران رسيد و سپس ناصرالدین شاه آن را امضا كرد. در اين قرارداد پنجاه ساله نه منافع دولت و نه منافع ملت و نه استقلال ايران، هيچ‌كدام در نظر گرفته نشد. مردم شیراز به رهبری سید علی‌اکبر فال‌اسیری به حضور اتباع انگلیسی واکنش نشان دادند. پس از آن مردم تبریز قیام دیگری را علیه قرارداد تنباکو رقم زدند. علمای اصفهان نیز با فتوای تحریم تنباکو به حمایت مردم برخاستند. تهرانی‌ها هم با زعامت میرزا حسن آشتیانی و خطابه‌های آتشین فاضل دربندی به این قرارداد واکنش نشان دادند. در قزوين و يزد و كاشان نيز تظاهراتی برضد شركت رژی به‌وقوع پیوست و در خراسان به رهبری حاج‌شيخ محمدتقی بجنوردی و حاج ميرزا حبيب مجتهد شهيدی، مردم دكان‌ها و بازار را بستند و تظاهراتی نيز به پا داشتند.
بازخوانی حوادث اردیبهشت 57
روز 19 اردیبهشت 57 اعتراضات و گرامیداشت شهدای یزد، جهرم و اهواز به اوج خود رسید. كیهان نوشت: «23 شهر دیروز و امروز شاهد تظاهرات و شورش بود. موج آشوب و بلوای خونین در قم و تبریز صدها تظاهركننده در شهرهای مختلف دستگیر و ده‌ها نفر به شدت مجروح شدند». بر مبنای گزارش كیهان در شهرهای قم، تهران، تبریز، اصفهان، بابل، شمیران، كرمان، ساری، یزد، اهواز، همدان، كرج، كرمانشاه، بهبهان، كاشان، مشهد، شیراز، كازرون، زاهدان، بیدگل، قزوین، اردبیل و زنجان، تظاهرات، درگیری و اعتصاب برقرار بود. قیام مردم ایران در روز بیستم نیز ادامه یافت. وقایع این دو روز چنان رژیم را به عكس‌العمل واداشت كه شاه سفر خود را به مجارستان و بلغارستان به تعویق انداخت و دولت طی اولتیماتوم شدیداللحنی انقلابیون را مورد تهدید قرار داد.
مقابله شهید مطهری با انحراف جریان‌ها و گروه‌های سیاسی در جریان مبارزات مردم علیه سلطنت 2500 ساله شاهنشاهی یکی از نقاط درخشان کارنامه وی محسوب می‌شود. از جمله اقدامات وی در زمینه مقابله با انحراف گروه‌ها می‌توان به مبارزه با خطر انحراف ملی‌گراها اشاره کرد. گوشزد کردن انحراف سازمان منافقین و مبارزه عملی با این سازمان همچنین مبارزه با کمونیست‌ها از دیگر مشخصات فکری و عملی وی محسوب می‌شود. علاوه بر این شهید مطهری به طور همه جانبه علیه گروهک تروریستی فرقان را وارد عمل شد و به مقابله با انحراف این گروه پرداخت.
جة‌الاسلام والمسلمين مهدى شاه‌آبادى در كنار ساير انقلابيون تحت زعامت حضرت امام، از جمله‌ى افرادى بود كه پس از سرگونى رژيم پهلوى و آغاز دوران جديد، در سنگرهاى مختلفى به انجام وظايف و تكاليف خود پرداخت. وى علاوه بر فعاليت کمیته‌های انقلاب اسلامی به طور فعال در خطوط مقدم جبهه‌هاى جنگ حاضر مى‌شد تا در كنار رزمندگان، گوشه‌اى از وظايف خود را به انجام رسانده باشد. نمایندگی مجلس شورای اسلامی از دیگر مناصب خدمتی شهید شاهآبادی بود. علاوه بر این خدمات علمی فرهنگی قابل توجهی همچون تهيه و تنظيم اسناد كتاب «تشكيلات فراماسونرى در ايران»، تجديد چاپ كتاب اخلاقى «اوصاف‌الاشراف» و انجمن اسلامی الغدیر از شیخ مهدی شاهآبادی به یادگار ماند.
سالگرد شهادت سپهبد قرنی
سرلشکر محمدولی قرنی اولین رئیس ستاد مشترک ارتش پس از پیروزی انقلاب اسلامی که در مهار حوادث کردستان نقش مهمی ایفا کرده بود، در تاریخ ششم فروردین 1358 به دستور مهندس بازرگان، نخست‌وزیر دولت موقت، برکنار شد. در این زمان از سوی گروه‌های مختلف، قرنی به عنوان یکی از چهره‌های نظامی حکومت شاه مطرح می‌شد که سوابقش با سیاه‌نمایی هر چه شدیدتر در بیانیه‌ها و مطبوعات منعکس می‌گردید. مورد آشکار دیگر در ترور سرلشکر قرنی را می‌توان در ادعای گروه فرقان مشاهده نمود. طرح اولین ترور فرقان از سوی اکبر گودرزی و محمد متحدی رئیس شاخه‌ی نظامی، مطرح و در روز دوشنبه سوم اردیبهشت 1358، اجرایی شد.
بر اساس اسناد لانه جاسوسی امریکا، محمدرضا پهلوی توسط مستشاران نظامی امریکایی ارتش را در جهت منافع امریکا طرح‌ریزی کرده و متناسب با خواست امریکایی‌ها سیستم‌های اطلاعاتی وسیع در آن پیاده کرده بود. از سوی دیگر نیز مستشاران امریکایی مستقیما ارتش را زیر نظر و کنترل خود در آورده بودند؛ امریکا در حقیقت ارتشی ساخته بود که به جای دفاع از منافع ملت ایران و به جای دفاع از استقلال ایران٬ می‌خواست برای دفاع از منافع او در منطقه باشد و در مقابل مردم عمل می‌کرد. در حقیقت ارتش ایران در زمان پهلوی دوم جزئی از نیروی نظامی امریکا بود که مجهز به آخرین جنگ‌افزارهای امریکایی مثل هواپیماهای F14 و F15 و اسلحه‌های امریکایی بود که حتی بعضی از آنها تنها در ارتش امریکا یافت می‌شد. آموزش و استقرار سیستم‌های اطلاعاتی وسیع در ارتش صرفا در جهت منافع مستقیم امریکا بوده است.
بازنشر
در بررسی سیر مبارزات فکری، سیاسی و اجتماعی امام خمینی(ره)، مسئله فلسطین یکی از موارد اساسی در ملاحظات ایشان و انقلاب اسلامی بوده است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز شاهد الگوبرداری‌های نهضت انتفاضه از انقلاب اسلامی ایران بوده‌ایم. تأثیرگذاری مبارزات مردم ایران در دوران نهضت اسلامی بر انتفاضه فلسطین نیز کاملا مشهود است که در آن میان می‌توان بر سازمان‌دهی انقلابی و بسیج عمومی، شیوه مبارزه و جهاد و کسب تجربه از انقلاب اسلامی اشاره کرد.مجاهدان فلسطینی با الگوگیری از انقلاب اسلامی و مبارزات مردم ایران، به مبارزه سازمان‌دهی شده با رژیم صهیونیستی پرداخته و در جهت نابودی آن گام برمی‌دارند.
شهید صدر ایده تغییرناپذیری دولت در تفکرات ذهن‌گرایان را رد می‌کند و معتقد است که دولت همواره به یک شکل نیست و شدن مقتضیات زمانی و شرایط مختلف، امکان دگرگونی در ساختار و شکل دولت وجود دارد. دولت مطلوب شهید صدر به نظام ریاستی نزدیکی زیادی دارد اما رویکرد اصلی آن به این شرح است که ریاست دولت مشروعیت خود را از قانون اساسی منطبق با اسلام یا مشارکت سیاسی امت از طریق انتخاب مستقیم به دست می‌آورد؛ البته باید در نظر داشت که به اعتقاد وی، شریعت اصل نظارت ولی امر بر فعالیت عمومی جامعه و نیز اصل دخالت دولت برای حمایت از منافع عمومی و به طور مشخص مراقبت از این منافع را در برابر آزادی‌های فردی در زمانی که افراد به فعالیت‌های شخصی خود مشغول‌اند، تأسیس کرده است. بنابراین، دولت مورد نظر شهید صدر یکی از ابزارهای حمایت از منافع عمومی در نظام سیاسی اسلام خواهد بود.
گزارش تاریخی
خبر آزادی امام خمینی موجی از احساسات را در قم و سرتاسر ایران به دنبال آورد. بازار تهران روز بیستم فروردین را جشن اعلام كرد. بازار تجریش با یك دستگاه اتوبوس برای زیارت امام خمینی به طرف قم حركت كردند. در خرم‌آباد نیز طلاب حوزه‌ی علمیه با صدور اطلاعیه‌ای از مردم دعوت كردند تا در مجلس جشنی كه در مسجد سلطانی برقرار می‌شود، شركت نمایند. در اصفهان نیز از همان روز اول آزادی امام خمینی، مغازه‌های بازار ضمن چراغانی و نصب پرچم و زدن تصاویر امام به جشن پرداختند و تعدادی نیز برای زیارت امام عازم قم شدند. در همدان نیز مجالس جشنی برقرار شد كه سخنرانان به افشای رژیم شاه پرداختند.
دکتر اکبر اشرفی
از آن جا که همه‌پرسی 12 فروردین 1358 به عنوان اولین قدم در جهت تحکیم مبانی نظام سیاسی کشور قلمداد می‌شد و ساختار سیاسی آینده‌ی کشور بر اساس همین رفراندوم شکل می‌گرفت، جناح‌های فكري و سیاسی مختلف تمام تلاش خود را برای اثرگذاری در این مبنای اصلی به کار می‌گرفتند تا در قانون اساسی آینده، اصول مورد نظر خویش را بر اساس آن به تصویب برسانند. برگزاری همه‌پرسی «جمهوری اسلامی» را می‌توان اولین صحنه بروز جناح‌های سیاسی مختلف در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی تلقی کرد؛ که به طور آشکار هر یک از جناح‌های سیاسی را وادار به اعلام نظر نمود و خطوط فکری مختلف را از همدیگر متمایز کرد. در این برهه زمانی، نیروهای مذهبی به دلیل وجود نیروهای رقیب از یک انسجام درونی تحت رهبری امام خمینی (ره) برخوردار بودند.
پس از هر دوره گذار در تاریخ ایران، نیروهای واگرا در نواحی پیرامونی و مرزی کشور فعال شده و ناآرامی‌هایی را در سطوح محلی، ملی و منطقه‌ای به همراه آوردند. جنبش‌های جدایی‌طلبانه اسماعیل آقا سمیتقو در کردستان، دوست محمدخان در بلوچستان و شیخ خزعل در خوزستان در گسله انقلاب مشروطه تا روی کار آمدن حکومت پهلوی (در خلال جنگ جهانی اول)، جمهوری‌های خودمختار کردستان به رهبری قاضی محمد و آذربایجان به رهبری سیدجعفر پیشه‌وری در گسله سقوط رضاشاه و پادشاهی محمدرضاشاه (مقارن با جنگ جهانی دوم) و نیز ناآرامی‌ها و بحران‌های کردستان، خوزستان، بلوچستان و ترکمن صحرا بعداز فروپاشی نظام شاهنشاهی و پیروزی انقلاب اسلامی، از نمونه‌های بارز نیروهای حاشیه‌ای واگرا هستند که در گسله‌های مهم سیاسی، فعالیت خود را از سر گرفته و برای حکومت مرکزی مشکلاتی را به وجود آوردند.
بازخوانی
آیت‌الله حائری یزدی در ابتدای قرن چهاردهم حوزه علمیه قم را احیاء کرد. تا زمان حیات شیخ، رژیم نتوانست به اهدافش در براندازی حوزه دست پیدا کند. با وفات او، زعامت حوزه بر عهده آیات عظام خوانساری، صدر و حجت مشهور به مراجع ثلاث قرار گرفت. این سه مرجع طی هشت سال زعامت مشترک، هر یک متصدی مقام فتوا نیز بودند و در جهت حفظ کیان حوزه‌ی تازه تأسیس تلاش کردند. با ورود آیت‌الله بروجردی به قم، حوزه‌ی علمیه دوباره رونق گرفت و شور و نشاط علمی در آن پدیدار شد. پس از رحلت آیت‌الله بروجردی ذهنیت‌ها و افکار طلاب و فضلا به شدت تحت تأثیر نگاه تحولگرای امام خمینی قرار گرفت و این نگاه حتی پس از تبعید ایشان نیز توسط شاگردانش دنبال شد و از نظر سیاسی حوزه را نسبت به دوره‌های پیشین به شدت متحول کرد.
ملی شدن صنعت نفت از نقاط درخشان مبارزات ملت ايران عليه استعمار و استبداد است. اين نهضت که با راهبری عناصر مذهبی و ملی توانسته بود دست دول بیگانه را از نفت ايران کوتاه کند به ناگاه با کودتای آمريکايی ـ انگليسی 28 مرداد 1332 متوقف شد. بدون شک اشتباهاتی که در جریان نهضت ملی به منصه ظهور رسید، در شکست این نهضت موثر بود. به انزوا کشاندن نیروهای مذهبی توسط جریان ملی‌گرا باعث از بین رفتن پایگاه اجتماعی مصدق شد و اعتماد بی‌رویه و بدون پشتوانه مصدق به آمریکا او را به ورطه سقوط کشاند. علاوه بر این، انحلال مجلس هفدهم توسط مصدق نیز در شکست نهضت نفت موثر بود.
ساعت 2 بعدازظهر روز 25 اسفند 1366، رژیم بعث عراق در عملیاتی به نام انفال (که بعداً ادامه آن به نسل‌کشی کردهای کردستان عراق انجامید)، ۵۰ فروند هواپیمای ویژه ارتش عراق که هر یک به چهار عدد بمب شیمیایی ۵۰۰ کیلویی مجهز بودند در آسمان حلبچه ظاهر شده و ۲۰۰ بمب حاوی مواد شیمیایی را بر روی شهر حلبچه انداخته و جنایت بی‌سابقه‌ای را در تاریخ جنگ‌های دنیا مرتکب شدند. ارتش عراق با بمباران شیمیایی حلبچه و نواحی اطراف نشان داد که این رژیم در شرایط دشوار به‌منظور برون‌رفت از مشکلات از هیچ جنایتی فروگذار نمی‌کند. قتل‌عام هزاران نفر در حلبچه هیچ‌گونه عکس‌العمل جدی را در پی نداشت.
عملیات فروغ جاویدان و شکست سنگین مجاهدین خلق در آن، آخرین سند همنشینی رجوی و صدام نبود که پس از آن نوبت به عملیات «مروارید» رسید اما این‌بار علیه کردهای عراقی. در ابتدای اشغال کویت توسط صدام بود که منطقه «نوژل» در شمال عراق به حفاظت مجاهدین خلق سپرده شد تا اگر نیروهای نظامی عراقی درگیر جنگ در جبهه مرزی با کویت بودند، شمال کشور از یورش کردهای معترض و تلاش آنها برای سکونت در آنجا، مصون بماند. سازمان مجاهدین قسمت عمده‌ای از مناطق کردنشین شامل شهرهای طوز، خرماتو، کفری، سلیمان‌بگ و خانقین را پیش از آنکه کردها به آن مناطق بیایند، به اشغال خود درآورده بود و از هر نوع مواجهه و کشتار کردهای معترض اجتناب نمی‌کرد.
دکتر حسن غفوری فرد از فعالان دوران انقلاب اسلامی و مدیران با سابقه نظام جمهوری اسلامی بود که در طول زندگی خود در دانشگاه‌های آمریكا و ژاپن تحصیل و تدریس كرده و با فعالیت‌های انجمن‌های اسلامی شاخه‌ی آمریكا آشنایی نزدیكی داشته است. او که کارنامه مبارزاتی نیز دارد، دارای مدرک دکترای فیزیک ذرات هسته‌ای از دانشگاه کانزاس ایالات متحده آمریکا بود، علاوه بر این دارای سوابق مدیریتی و اجرایی بسیاری در دوران جمهوری اسلامی از جمله وزارت نیرو، نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی، استانداری، رئیس سازمان تربیت بدنی، عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه و رئیس هیئت بازرسی و نظارت شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بود.
