نشست «بازخوانی علل داخلی و خارجی کودتای سوم اسفند 1299» در مرکز اسناد انقلاب اسلامی برگزار می‌شود. در این نشست استاد خسرو معتضد محقق و نویسنده و دکتر علیرضا ذاکر اصفهانی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران درباره علل داخلی و خارجی کودتای سوم اسفند 1299 به گفت‌وگو می‌نشینند.
کد خبر: ۶۶۵۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۰۴
«جستارهایی در اهداف و مراحل کودتای 3 اسفند 1299» در گفت‌وشنود با دکتر جواد منصوری
کودتای سوم اسفند 1299، در فضایی از رعب و وحشت به ثمر رسید و در درجه نخست نمادی بود از موفقیت اشرافیت مالی بریتانیا و حکومت هند انگلیس بر اشرافیت زمینداری که حفظ منافع بریتانیا را ز طریق قرارداد 1919 میسر می‌دید. گرچه انگلیس مظهری است از پیوند میان زمینداری بزرگ و اشرافیت مالی و در این کشور پیوند مزبور امری است عادی، اما تنازعی آشکار بین محافل بزرگ سرمایه‌سالار این کشور بر سر مسئله ایران و مشخصا کودتای سوم اسفند 1299 و تحولات بعد از مشروطه به چشم می‌خورد.
کد خبر: ۶۶۴۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۰۳
نگاهی به گزارش‌های غیرواقعی درباره جایگاه حمایت از نهضت‌های آزادی‌بخش در منظومه فکری امام(ره)
یکی از مهم‌ترین این مسائل که امروز دستاویز جریان تحریف برای تحریف واقعیت‌های مربوط به دوران حیات امام خمینی(ره) قرار گرفته، ایده «صدور انقلاب» است. ایده «صدور انقلاب اسلامی » که با نگاه به آرای امام‌خمینی(ره) می‌توان آن را یکی از دال‌های مرکزی و اصلی منظومه فکری ایشان معرفی کرد، در مقاله‌ای با عنوان «بنیان امنیت ملی» از سوی جناب آقای سعید حجاریان مورد موشکافی قرار گرفته و قرائتی بدیع و بعید از آن ارائه است.
حجت‌الاسلام سید حمید روحانی در رابطه با راز تداوم و پایندگی انقلاب گفت: در یک کلمه بدون هیچ تفسیر و تدبیر و فلسفه‌بافی می‌توان گفت اصل این است که نهضت امام ریشه در اسلام و قرآن داشت. آنچه که امام در پیام‌ها و اعلامیه‌ها و سخنرانی‌هاشان اعلام کردند مسئله اسلام بود و هیچ سخنی از خودشان نبود.
بالاخره اشخاصی که به ولایات رفته و برای اجراء مقاصد سوء خود را نماینده و فرستاده آقای کاشانی معرفی می‌نمایند معلم نیست مقصود و هدفشان چیست و آیا واقعاً از طرف آقای کاشانی فرستاده می‌شوند یا به نام ایشان می‌خواهند جلب توجه نموده و رفتار و کردار ناپسند خود را تحمیل به اهالی نمایند و در این موقع حساس که تمام اوقات دولت مصروف به حسن جریان انتخابات می‌باشد که به صورت خوش خاتمه پذیرد. عدم جلوگیری از رفتار و گفتار این قبیل اشخاص بیشتر باعث تشنج و تهییج افکار عامه شده و موجبات عدم امنیت را فراهم می‌نماید و عاقبت کار معلم چه خواهد شد و لذا مستدعی است امر فرمایند بطور کلی [ناخوانا] تصمیمات مقتضی اتخاذ گردد تا از اینگونه جریانات نامطلوب جلوگیری به عمل آید.
در بخشی از متن پیام امام آمده؛ «من الآن که مشغول نوشتن این غمنامه هستم، نمی‌دانم که به برادران عزیز تبریزی ما چه می‌گذرد. آیا شاه به جنایات خود- و لو موقتاً- خاتمه داده است یا نه؟ آیا می‌خواهد پس از آن قتل عام، بازماندگان را چنان سرکوبی کند که نفس‌ها قطع شود؟ لکن باید بداند که دیر شده؛ ملت ایران راه خود را یافته و از پای نمی‌نشیند تا جنایتکاران را به جای خود بنشاند و انتقام خود و پدران خود را از این دودمان سفاک بگیرد».
دکتر باهنر می‌گوید: «حدود بيست و هفتم بهمن بود که در بعضى از ملاقات‌هايى که با امام صورت گرفته بود، ايشان بازخواستند که چرا حزب اعلام نمى‌شود و معلوم بود که ضرورت تشکيل حزب را بعد از پيروزى، ايشان بسيار احساس کرده بودند. در حالى که قبل از پيروزى به اين اندازه اعلام حزب ضرورت نداشت...»
به دنبال قیام گسترده مردمی 29 بهمن 1356 در تبریز در چهلم شهدای قم، رژیم پهلوی در اقدامی این قیام را به غیر ایرانیان نسبت داد، سفارت آمریکا مایل بود دلایل کافی و مستند رژیم را درباره دخالت خارجیان در وقایع تبریز بپذیرد. اما رژیم، هیچ مدرکی برای ارائه نداشت. رژیم برای این‌که نشان دهد از پشتوانه مردمی برخوردار است، در تبریز یک راهپیمایی به نفع خود برگزار کرد. اما سفارت تأکید داشت؛ دهقانان روستایی با اجبار دولت در این اجتماع شرکت کرده‌اند. از این رو سفارت در گزارش‌های متعدد، قیام مردم تبریز را تجلی احساسات مذهبی و یک مبارزه مستقیم علیه رژِیم می‌دانست.
چنانکه از خاطرات برمی‌آید، در سامرا استقبال بی‌نظیری از امام خمینی صورت گرفت. به طوری که فرماندار سامرا، رئیس پلیس، علمای شیعه و سنی و برخی شیوخ قبایل و شخصیت‌های سرشناس شهر سامرا به استقبال آمده بودند. حتی اهل تسنن نیز در سامرا از امام استقبال کردند. امام خمینی با جمعی از طلاب و فضلای نجف وارد سامرا شده و ابتدا به زیارت امامین عسگرین مشرف شدند.
ویلیام شوکراس نویسنده معروف هفته‌نامه "آبزرور" و "واشنگتن پست" درباره اوضاع ایران بعد از اجرای برنامه اصلاحات ارضی می‌گوید: اصلاحات ارضی که قرار بود به روستاییان کمک کند، رفته رفته به زانو درآمد. اکنون آشکار شده بود که یکی از اهداف اصلاحات ارضی نه آزاد ساختن دهقانان،بلکه تقویت کنترل حکومت مرکزی بر زندگی آنان بوده است. افزون بر آن ایجاد مؤسسات کشت و صنعت به وسیله بانک‌ها و شرکت‌های چند ملیتی اروپایی و امریکایی تشویق می‌شد. در فاصله 1970 تا 1976 بیش از 50 هزار روستایی از زمین‌های خود محروم شدند، آن هم به خاطر هیچ. چون کلیه مؤسسات کشت و صنعت مدرن با شکست روبه‌رو شدند.
کد خبر: ۱۸۸۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۲۶
بازخوانی محاکمه سران رژیم پهلوی در دادگاه‌های انقلاب؛
خسروداد نیز در اعترافاتش گفت: از من غولی ساخته‌اند و هر غلطی که شاه در این کشور می‌کرد به‌نام من قلمداد می‌نمود و ما هم قدرت دفاع از خودمان را نداشتیم. خلخالی در واکنش اظهار داشت: «شما فرمانده هوانیروز بودی و دستور قتل‌عام مردم قم، اصفهان، شیراز و تهران را صادر کردی و نمی‌توانی خود را تبرئه کنی». خسروداد نیز در واکنش مدعی شد شاه، فرح، اشرف و مادر فرح دستور کشتار مردم را صادر می‌کردند.
امروز اگر انقلاب پابرجاست و در برابر زورگویی دشمنان عقب‌نشینی نکرده، به لطف ایثارگری‌های مردم است. آنچه که امروز در این زمینه اتفاق افتاده میسر نمی‌شد مگر با صبر و شکیبایی و پایداری مردم. ملت ما همیشه در مواقع لزوم در صحنه‌های حساس حاضر بودند. امروز این احساس وظیفه مردم، نه تنها نسبت به گذشته کم‌تر نشده بلکه روز به روز بیشتر هم شده است. نمونه‌ای از آن، جمعیت انبوهی است که در تشییع پیکر قهرمان ملی حاج قاسم سلیمانی شرکت کردند. مردم با حضور در تشییع پیکر این سردار سرافراز اسلام بار دیگر وفاداری خود به آرمان‌های انقلاب را ثابت کردند. از این رو از جانب رهبری و مردم، به هیچ وجه عدول از شعارهای اولیه انقلاب را مشاهده نمی‌کنیم؛ بلکه دعوت به پافشاری بر شعارهای انقلاب را شاهد هستیم.
عبدالله جاسبی نیز می‌گوید: «کلاهدوز در شب 21بهمن نه تنها تانک‌ها را از کار انداخته بود بلکه بسیاری از ادوات جنگی را هم دستکاری کرده بود و با این عمل جسورانه خود در حقیقت بخشی از دستگاه نظامی رژیم پهلوی را خلع سلاح کرده بود.»
علی هادی‌تبار می‌گوید: «شب بیست و دوم بهمن تا صبح یک لحظه هم صدای آژیر آمبولانس‌ها و تیراندازی‌ها قطع نشد به نظرم آن شب کسی در شهر نخوابید. همه شهر بیدار و به انتظار فردا نشست. اخبار درگیری‌ها از نقاط مختلف شهر می‌رسید یکی از جاهایی که خبرش خیلی مهم بود خبر درگیری در اطراف جام جم، مرکز رادیو و تلویزیون بود.»
قاطعیت و سازش‌ناپذیری یکی از ویژگی‌های مهم امام خمینی بود که از ایشان رهبری بی‌بدیل و موفق ساخت. امام از همان ابتدای نهضت، هرگونه سازش با رژیم و حامیان آن را محکوم می‌کردند. در ماه‌های منتهی به پیروزی انقلاب نیز ایشان در مواجهه با برخی سیاسیون که پیشنهاد سیاست «گام به گام» را مطرح می‌کردند، به شدت مخالف بودند. علاوه بر این ایشان به واسطه‌های بین‌المللی هم که حامل پیشنهاد سازش بودند، با قاطعیت پاسخ رد می‌دادند. سرانجام، این سازش‌ناپذیری امام خمینی بود که راه را برای ساقط کردن نظام 2500 ساله شاهنشاهی هموار نمود و این مهم در 22 بهمن 1357 محقق شد.
علی‌رغم خفقان سیاسی و اجتماعی در رژیم پهلوی، ظلم‌ها، خیانت‌ها و جنایات متعدد این رژیم در حوزه‌های مختلف، آنچه امروز در حوزه تاریخنگاری معاصر، خصوصا تاریخنگاری پهلوی در حال انجام است، تبرئه و تطهیر آن‌ها است؛ به طوری که مراکز تاریخنگاری شرق‌شناسی، ایران‌شناسی در طی چهار دهه اخیر حجم قابل ملاحظه‌ای کتاب، مقاله و... در این باره منتشر کرده‌اند. در سوی دیگر عدم ورود جدی فعالان حوزه و دانشگاه به عرصه تاریخ‌پژوهی، عدم انتشار منظم اسناد مهم این دوران، نبود مراکز تحقیقی برای حمایت از جوانان مستعد و علاقه‌مند به تاریخ و... را می‌توان از مهم‌ترین آسیب‌های تاریخنگاری معاصر دانست.